Kuru Meyve Güvesi (Plodia interpunctella (Hübner), Lepidoptera:Pyralidae)'nin Protist Patojenlerinin Tespiti, Karakterizasyonu, Dağılımı ve Biyolojik Mücadelede Kullanılma Potansiyellerinin Araştırılması

Abstract

Bu doktora tez çalışmasında, ülkemizde önemli bir depo zararlısı olan Kuru Meyve Güvesi (Plodia interpunctella, (Lepidoptera; Pyralidae)'ne karşı zararlının, ülkemizdeki farklı coğrafik popülasyonlarında mevcut olan insektisidal etkisi yüksek entomopatojenlerin tespiti, izolasyonu, karakterizasyonu, çeşitliliği, popülasyonlardaki 5 yıl süre boyunca (2019-2023 yılları) dağılımının belirlenmesi ile mevsimsel olarak patojen yoğunluğu tespit edilerek, protist entomopatojenlerin kuru meyve güvesi üzerindeki insektisidal etkilerinin laboratuvar koşullarındaki etkileri detaylı olarak ilk kez araştırılmıştır. Çalışma boyunca Türkiye'de ki 14 farklı lokaliteden toplanan örnekler makroskobik ve mikroskobik olarak protist patojenler varlığı açısından incelenerek Geçirimli Elekton Mikroskobu (TEM) çalışmaları ile de ultrastrüktürel özellikleri aydınlatılmıştır. Tespit edilen patojenlerden DNA izolasyonu ve moleküler çalışmalar yapılarak fiogenetik analizleri yapılmıştır. Çalışma sonuçlarına göre 14 ilin 8'inde Neogregarine patojen, 14 ilin 4'ünde Coccidian patojen ve 14 ilin 12'sinde de Mikrosporidian patojeni tespit edilmiştir. Özellikle protist patojenler; neogregarin Mattesia dispora ve mikrosporidian Vairiomorpha plodiae isolate TR P. interpunctella'da daha yaygın olarak bulunduğu tespit edilmiştir. Tespit edilen Coccidian patojen Adelina mesnili Türkiye'deki P. interpunctella popülasyonlarından elde edilen ilk Adeleid Coccidian kaydı olması nedeni ile oldukça önemlidir. Bioassay denemeleri için farklı konsantrasyonlarda hazırlanan protist patojen solüsyonları kullanılmıştır. Özellikle Vairiomorpha plodiae isolate TR ve Mattesia dispora'nın P. interpunctella'ya karşı oldukça yüksek virülas etki gösterdikleri tespit edilmiştir. Mevsimsel olarak patojen yoğunluğu incelendiğinde ise, V. plodiae isolate TR ve M. dispora'nın yılın her mevsiminde P. interpunctella'yı enfekte ettiği ve P. interpunctella'nın tüm yaşam evrelerinde (larva, pupa ve ergin) enfeksiyon oluşturdukları tespit edilmiştir.

In this doctoral thesis, the identification, isolation, characterization, diversity, and distribution over a five-year period (2019-2023) of entomopathogens with high insecticidal efficacy against the Indian Meal Moth (Plodia interpunctella, (Lepidoptera; Pyralidae)), an important storage pest in our country, have been investigated in different geographical populations. By determining the seasonal pathogen density, the insecticidal effects of protist entomopathogens on the Indian Meal Moth under laboratory conditions have been comprehensively studied for the first time. Throughout the study, samples collected from 14 different localities in Turkey were examined macroscopically and microscopically for the presence of protist pathogens, and their ultrastructural characteristics were elucidated using Transmission Electron Microscopy (TEM) studies. DNA isolation and molecular studies were conducted on the identified pathogens, and phylogenetic analyses were performed. According to the study results, Neogregarine pathogens were found in 8 of the 14 provinces, Coccidian pathogens in 4 of the 14 provinces, and Microsporidian pathogens in 12 of the 14 provinces. Particularly, the protist pathogens Neogregarine Mattesia dispora and Microsporidian Vairiomorpha plodiae isolate TR were found to be more commonly present in P. interpunctella. The identified Coccidian pathogen Adelina mesnili is significant as it represents the first record of Adeleid Coccidian obtained from P. interpunctella populations in Turkey. Protist pathogen solutions prepared in different concentrations were used for bioassay trials. It was found that V. plodiae isolate TR and M. dispora exhibited a particularly high virulent effect against P. interpunctella. When examining the seasonal pathogen density, it was determined that V. plodiae isolate TR and M. dispora infected P. interpunctella in every season of the year and caused infections in all life stages of P. interpunctella (larva, pupa, and adult).