Ordu İli Fındık Bahçelerinde Sorun Olan Yabancı Otlar ve Dağılımlarının Ekolojik Faktörlerle İlişkilendirilmesi

Abstract

Ordu ili, fındık üretimin konusunda dünyada ve Türkiye'de ilk sırada yer almaktadır. Bu çalışma ile dünya fındık üretim merkezi konumunda yer alan Ordu ilinde bulunan fındık bahçelerinde sorun olan yabancı ot türlerinin yaygınlık ve yoğunluklarının saptanması, yabancı ot dağılımı üzerine etki eden ekolojik faktörlerin belirlenmesi amaçlanmıştır. Bununla birlikte bölgede yabancı otlarla mücadelede karşılaşılan sorunları fındık üreticileri ile anket yapılarak gerekli ön bilgiyi sağlamak ve ortaya çıkan problemler için alternatif çözümlerin geliştirilmesine katkı sağlanması hedeflenmiştir. Bu hedefler doğrultusunda, araştırma alanını temsil edebilecek şekilde yükseklik ve sahile uzaklığına göre üç agroekolojik bölgeye (sahil kol: 0-250 m, orta kol: 251-500 m, yüksek kol: 500 m üstü) ayrılarak toplamda 75 farklı fındık bahçesinde 2021-2022 yıllarında ve iki ayrı dönemde (nisan-mayıs ve ağustos-eylül) sürvey çalışması yapılmıştır. Sürvey çalışmalarında tespit edilmiş yabancı ot türlerinin iklim (sıcaklık, nem, yağış ve yükseklik) ve toprak özellikleriyle (rölyef, toprak tekstürü, toprak pH'ı, toprak kireç içeriği, toprak tuzluluğu, organik maddesi, yarayışlı fosfor ve değişebilir katyonlar) ilişkilendirmek için elde edilen veriler CANOCO ve SPSS paket programları kullanılarak çok değişkenli analizleri ve gerekçeli dağılım durumları incelenmiştir. Toprak ve iklim özelliklerinin yabancı otlar üzerindeki etkisini ortaya koymak için elde edilen veriler Kanonik Korelasyon Analiz (CCA) yöntemi ile değerlendirilmiştir. Yapılan sürvey çalışmaları sonucunda; birinci dönem (nisan-mayıs) sürveylerde 44 familyaya ait 142 yabancı ot türü, ikinci dönemde (ağustos-eylül) ise 45 familyaya ait 149 yabancı ot türü tespit edilmiştir. İki yıl boyunca yapılan sürvey sonucunda toplam 49 familyaya ait 194 yabancı ot türü tespit edilmiştir. Birinci dönem rastlanma sıklığı (%) ve yoğunluğu (bitki/m2) en yüksek olan yabancı ot türü Bellis perennis L., ikinci dönem ise Urtica dioica L. olarak saptanmıştır. Ayrıca Ordu ilinde daha önce yapılmış flora çalışmalarında tespit edilmemiş 9 yabancı ot türü kayıt altına alınmıştır. Özellikle rastlanma sıklığı (%), yoğunlukları (bitki/m2) fazla ve anket sonucu üreticilerin sorun olarak gördüğü U. dioica ve Rumex crispus L. organik madde ile pozitif ilişkili; Pteridium aquilinum (L.) Kuhn ve Dryopteris filix-mas (L.) Schott yabancı ot türleri ise kireç, Ca, EC ve pH ile negatif ilişkili oldukları için indikatör türler olarak saptanmıştır. Fakat çoğu yabancı ot türlerinin dağılımını kesin hatlarla sınırlandıran toprak özellikleri belirlenememiştir. Ayrıca örnekleme yapılan bahçelere ait biyoiklimsel değişkenler dar sınırlar içerisinde kalması sebebiyle yabancı ot türlerinin dağılımını kesin hatlarla sınırlandıran iklim özelliği saptanmamıştır. Bundan dolayı iklim özelliklerinin yabancı ot türlerinin dağılımına olan etkileri sınırlı düzeyde kaldığı tespit edilmiştir. Bununla birlikte bazı yabancı ot türleri kollara göre dağılım göstermiştir. Fındık üreticileri ile yapılan anket sonucunda özellikle çok yıllık, sarmaşık, dikenli ve boylanabilen (U. dioica, Rubus canescens DC, P. aquilinum, Helleborus orientalis Lam., Smilax excelsa L., R. crispus, Convolvulus arvensis L., Artemisia vulgaris L., Euphorbia helioscopia L. ve Oenanthe pimpinelloides L.) yabancı ot türlerinin sorun olarak görüldüğü belirlenmiştir. Üreticilerin büyük çoğunluğu bu yabancı otlarla mücadelede biçme ve hayvan ile otlatma yöntemlerinin kullanıldığı saptanmıştır. Kimyasal mücadele yapan üreticilerin oranı ise düşük olup herbisitler konusunda bazı endişeleri bulunmakla birlikte uygulamalarda ilaç dozuna, yabancı otlarla mücadele dönemine, güvenlik önlemlerine, fındığın fenolojik dönemine, kalibrasyon ayarlamasına ve ilaç ambalajlarının uygun bir şekilde imha edilmesine dikkat edilmediği tespit edilmiştir.

Ordu province ranks first in the world and in Turkey in terms of hazelnut production. The aim of this study was to determine the prevalence and density of weed species that are problematic in hazelnut orchards in Ordu province, which is the world hazelnut production center, and to determine the ecological factors affecting weed distribution. In addition, it was aimed to provide the necessary preliminary information by surveying hazelnut producers about the problems encountered in the fight against weeds in the region and to contribute to the development of alternative solutions for the problems that arise. With this aim, a total of 75 different hazelnut orchards were divided into three agroecological regions (coastal area: 0-250 m, middle area: 251-500 m, high area: above 500 m) according to their altitude and distance to the coast in order to represent the research area, and survey studies were carried out in 2021-2022 in two different periods (april-may and august-september). The data obtained for associating the weed species detected in the survey studies with climate (temperature, humidity, precipitation and altitude) and soil properties (relief, soil texture, soil pH, soil lime content, soil salinity, organic matter, available phosphorus and exchangeable cations) were examined using CANOCO and SPSS package programs, multivariate analyzes and justified distribution conditions. The data obtained to reveal the effect of soil and climatic characteristics on weeds were evaluated by Canonical Correlation Analysis (CCA) method. As a result of the survey studies; 142 weed species belonging to 44 families were determined in the first period (April-May) surveys and 149 weed species belonging to 45 families were determined in the second period (August-September) surveys. As a result of the two-year survey, 194 weed species belonging to 49 families were identified. The weed species with the most frequently (%) and density (plant/m2) in the first period are Bellis perennis L.; The second period was determined as Urtica dioica L.. In addition, 9 weed species that were not detected in previous flora studies in Ordu province were recorded. In particular, U. dioica and Rumex crispus L., which have high frequency (%), high density (plant/m2) and are considered as a problem by the producers as a result of the survey, were positively correlated with organic matter; Pteridium aquilinum (L.) Kuhn and Dryopteris filix-mas (L.) Schott weed species were identified as indicator species because they are negatively correlated with lime, Ca, EC and pH. However, soil characteristics that strictly limit the distribution of most weed species have not been determined. In addition, since the bioclimatic variables of the sampled orchards remained within narrow limits, no climatic feature that limits the distribution of weed species with precise lines was determined. Therefore, it has been determined that the effects of climatic characteristics on the distribution of weed species are limited. However, some weed species were distributed according to regions. As a result of the survey conducted with hazelnut producers, it was determined that especially perennial, ivy, thorny and tall (U. dioica, Rubus canescens DC, P. aquilinum, Helleborus orientalis Lam, Smilax excelsa L., R. crispus, Convolvulus arvensis L., Artemisia vulgaris L., Euphorbia helioscopia L. and Oenanthe pimpinelloides L.) weed species were seen as a problem. It has been determined that the majority of producers use mowing and animal grazing methods to combat these weeds. The rate of producers engaged in chemical control is low, and they have some concerns about herbicides. However, it has been determined that in the applications, attention is not paid to the drug dose, weed control period, safety measures, phenological period of the hazelnut, calibration adjustments and proper disposal of drug packages.