RUHU’L BEYÂN’DA PEYGAMBER MUCİZELERİNİN TASAVVUFÎ YORUMU

Abstract

,İşârî tefsirden kastedilen Kur'an âyetlerinin zahiri manasının yanında, keşf ve marifet yoluyla sûfîlerin kalbine doğan gizli manaların, işaretlerin de yer aldığı tefsirlerdir. İlk zâhidlerin sade ahlakî yorumlarının ardından ilk sûfiler de marifet, muhabbet, keşf, nefs, ruh gibi kavramlar çerçevesinde Kur'an âyetlerini yorumlama yoluna gitmişlerdir. Bu çalışmada işârî tefsirler arasında önemli bir yere sahip olan İsmâil Hakkı Bursevî‟nin Rûhu‟l Beyân adlı işârî tefsirinde peygamber mucizelerinin te‟vilinde kullanılan tasavvufî kavramlar incelenmiştir. Çalışmada işârî tefsirin özelliklerine değinilmiş ve ileri gelen temsilcileri zikredilmiştir. Akabinde, İsmâil Hakkı Bursevî‟nin hayatı ve eserleri hakkında bilgi verilmiş, Rûhu‟l Beyân tefsirinin mahiyeti ve diğer tefsirler arasındaki yerine değinilmiştir. Araştırmanın konusu peygamber mucizeleri olduğundan İslâm inancında mucize kavramı incelenmiş, âlimlerin mucize hakkındaki görüşlerine yer verilmiştir. Bursevî'nin peygamber mucizelerinin işârî yorumunda ağırlıklı olarak; nefs, ruh, kalb, sır, akıl, zühd, tevhid, tevekkül, marifet, murakabe, muhabbet, müşahede, şeriat-hakikat ve velâyet gibi tasavvufî kavramları kullandığı tespit edilmiş, sözkonusu kavramların izahı diğer tasavvuf klasiklerinden de faydalanılarak yapılmıştır. Mucizelerin işârî yorumunda da Bursevî'nin dışında diğer işârî tefsirlerden istifade edilmiştir.

Besides the apperent meaning of the verses from the Qur‟an reffering to Ishari exegesis, there are also exegesis‟ which include hidden meanings and signs that are born to the heart of the Sufis through discovery and ingenuity. After the simple moral exegesis‟ of the first zahids, the first Sufis went on their way to interpret the verses of the Qur‟an within the framework of concepts such as ingenuity, affinity, inspiration, self, soul. In this study, Sufism concepts used in the interpretation of prophetic miracles were examined in İsmâil Hakkı Bursevi‟s Ruhu‟l Beyan exegesis, which has an important place among ishari exegesis‟. In this study, the characteristics of ishari exegesis were mentioned and their prominent representatives were mentioned. Subsequently, information was given about the life and works of İsmâil Hakkı Bursevi and the nature of exegesis of Ruhu‟l Beyan and its place among other exegesis‟ were mentioned. Since the subject of the study is miracles of the prophet, the concept of miracle in the Islamic faith was examined and views of scholars about the miracle were included. It was understood that, the concepts such as self, soul, heart, secret, mind, asceticism, monotheism, trust, ingenuity, inspection, affection, observation, Sharia-truth and custody were predominantly used in Bursevi's ishari exegesis of the prophet‟s miracles. The explanation of aforementioned concepts was made by using other Sufi classics. Apart from Bursevi, other ishari exegesis‟ were also used in the ishari interpretation of the miracles.