575 Numaralı Evkaf Defterine Göre Karahisâr-I Sâhib Sancağı’nda Vakıflar

Abstract

Hayatın her alanında karşımıza çıkan vakıflar, hayırseverlik çatısı altında yapılan sosyal, ekonomik, dini, eğitim, sağlık, ulaşım, şehircilik, belediyecilik, bayındırlık ve kültürel faaliyetler vakıf kurumlarının arasında sayılmaktadır. Vakıf müessesesi insanlara yardım, toplumda kardeşliği ve karşılıklı saygıyı geliştirmektedir. Vakıf kurucularının yaptığı hayratlar topluma sağladığı ücretsiz hizmetlerle birlikte, halkın geçim kaynağı haline de gelmiştir. Anadolu eyaletine bağlı Karahisâr-ı Sâhib Sancağı’nda bulunan vakıflar buna örnektir. Bu tez de Karahisâr-ı Sâhib Sancağı’nın 1575 tarihli TD. 575 numaralı evkaf defterinden hareketle bölgedeki vakıfları incelenmiştir. Bu doğrultuda bölgede 246 vakıf tespit edilmiş olup bunların 87’si dini, 112’si eğitim, 22’si imar, 25’i şahıs vakıfları kategorisindedir. Sancak dışında olan 2 medreseye de gelirler vakfedilmiştir. Bu vakıfların devamlılığını sağlamak için vakıflara gelir olarak hububat, dükkân, çiftlik, mezra, vakıf köyleri ve nakit para vakfedilmiştir. Karahisâr’da en fazla vakıf müessesesi eski yerleşim yeri olan Sandıklı kazasında olup en az ise Çola kazasında bulunmaktadır. Vakıfların kurucuları çoğunlukla devlet adamları ve tarikat mensuplarıdır. Evkaf defterinde vakfın toplumdaki yerinden, şehirleşmeye sağladığı faydadan, vakfın çeşitlerinden, vakfın görevlilerinden, vakfın gelir giderlerinden, vakfiyelerin içeriğinden, vakıf arazisinden ve vakfın bozulmaya giden süreçten bahsedilmektedir.

Foundations, which we encounter in all areas of life, social, economic, religious, education, health, transportation, urbanism, municipality, public works and cultural activities are among the foundation institutions. The foundation establishment fosters helping people, brotherhood and mutual respect in society. Charities made by the founders of the foundation have become a source of livelihood for the people, together with the free services they provide to the society. The foundations located in the Karahisâr-ı Sâhib Sanjak of the Anatolian province are an example. This thesis is the 1575 TD of the Karahisâr-ı Sâhib Sanjak. The foundations in the region were examined based on the foundations book number 575. Accordingly, 246 foundations have been identified in the region, 87 of them are in the category of religious, 112 of them for education, 22 of them for development, and 25 of them are in the category of private foundations. Income to 2 madrasahs outside of Sancak are also dedicated. In order to ensure the continuity of these foundations, grain, shops, farms, hamlets, foundation villages and cash were donated to foundations as income. In Karahisâr, the highest number of foundation establishments are in Sandıklı district, which is the old settlement, and the least in Çola district. The founders of foundations are mostly statesmen and sect members. In the foundations book, the place of the foundation in the society, the benefit it provides to urbanization, the types of the foundation, the officials of the foundation, the income expenses of the foundation, the content of the endowments, the foundation land and the process of the foundation's corruption are mentioned.,Hayatın her alanında karşımıza çıkan vakıflar, hayırseverlik çatısı altında yapılan sosyal, ekonomik, dini, eğitim, sağlık, ulaşım, şehircilik, belediyecilik, bayındırlık ve kültürel faaliyetler vakıf kurumlarının arasında sayılmaktadır. Vakıf müessesesi insanlara yardım, toplumda kardeşliği ve karşılıklı saygıyı geliştirmektedir. Vakıf kurucularının yaptığı hayratlar topluma sağladığı ücretsiz hizmetlerle birlikte, halkın geçim kaynağı haline de gelmiştir. Anadolu eyaletine bağlı Karahisâr-ı Sâhib Sancağı’nda bulunan vakıflar buna örnektir. Bu tez de Karahisâr-ı Sâhib Sancağı’nın 1575 tarihli TD. 575 numaralı evkaf defterinden hareketle bölgedeki vakıfları incelenmiştir. Bu doğrultuda bölgede 246 vakıf tespit edilmiş olup bunların 87’si dini, 112’si eğitim, 22’si imar, 25’i şahıs vakıfları kategorisindedir. Sancak dışında olan 2 medreseye de gelirler vakfedilmiştir. Bu vakıfların devamlılığını sağlamak için vakıflara gelir olarak hububat, dükkân, çiftlik, mezra, vakıf köyleri ve nakit para vakfedilmiştir. Karahisâr’da en fazla vakıf müessesesi eski yerleşim yeri olan Sandıklı kazasında olup en az ise Çola kazasında bulunmaktadır. Vakıfların kurucuları çoğunlukla devlet adamları ve tarikat mensuplarıdır. Evkaf defterinde vakfın toplumdaki yerinden, şehirleşmeye sağladığı faydadan, vakfın çeşitlerinden, vakfın görevlilerinden, vakfın gelir giderlerinden, vakfiyelerin içeriğinden, vakıf arazisinden ve vakfın bozulmaya giden süreçten bahsedilmektedir.