Osmanlı Devleti’nin Son Döneminde Karadeniz’de Tuz Kaçakçılığı

Abstract

Tuz; Osmanlı Devleti’nin idari, ekonomik ve toplumsal hayatında önemli bir yere sahip olmuştur. XIX. yüzyılın ikinci yarısına kadar maden mevzuatında yer alan tuz, 10 Mart 1862’de yayınlanan Tuz Nizamnamesi ile devlet tekeli altına alınmıştır. XIX. yüzyılda Osmanlı Devleti’nin ekonomik sorunları nedeniyle tuz gelirleri önce Rüsûm-ı Sitte İdaresi’ne daha sonra da Düyûn-ı Umûmiye İdare-si’ne devredilmiştir. Tuzun üretimi, satışı ve nakliyesinde gerçekleşen kaçakçılık faaliyeleri Düyûn-ı Umumiye İdaresi’nin tuz işletmeciliğini devralmasıyla da gö-rülmeye devam etmiştir. Özellikle Karadeniz’de, deniz yoluyla yapılan tuz kaçak-çılığı, Düyûn-ı Umûmiye İdaresi’ni oldukça uğraştırmıştır. Bu dönemde aynı za-manda Sanayi Devrimi’nin gerçekleşmesiyle gemilerde buhar gücü kullanılmaya başlanmış ve deniz ticareti köklü bir dönüşüme uğramıştır. Bu dönüşüm Karade-niz sularında da görülmeye başlanmış ve Karadenizli denizciler yabancı vapur kumpanyalarıyla rekabet etmek zorunda kalmışlardır. Ağır vergiler, inhisar uygu-lamaları ve artan tuz satış fiyatı karşısında, denizciler Rusya’dan aldıkları yabancı menşeli tuzu kaçak yollardan temin edip satmaya başlamışlardır. Düyûn-ı Umûmiye İdaresi kaçakçılıkla mücadelede kimi zaman Osmanlı Devleti’yle işbir-liği içinde olup, ciddi önlemler alarak ağır hukuki yaptırımlar uygulamış ve bu şekilde tuzdan sağlanan gelirlerin azalmasını önlemeye çalışmıştır.

Salt is one of the important essential consumption goods in the administra-tive, economic and social life of the Ottoman Empire. Salt pits were operated ac-cording to mining legislation until the second half nineteenth century. It was mo-nopolized by the state with Salt Regulation published on 10 March 1862. Due to economic difficulties of the Ottoman Empire, salt revenues were transferred first to Rüsum-ı Sitte/Six Tax Revenues Administration and the to the Düyûn-ı Umûmiye/ Ottoman Public Debt Administration. The smuggling of the salt by sea, especially in the Blcak Sea, posed great difficulties for the Administration. After the Industrial Revolution, steam power has been used in ships since the se-cond decades of the nineteenth century. Thus, maritime trade had undergone a radical change. This information was also effective in the Black Sea waters and Black Sea sailors had to compete with foreign ferry companies. Due to heavy taxes, monopoly practices and increased salt sales price, sailors, who supplied foreign origin salt from Russia by smuggling, illegally began to sell this smuggled salt. Ottoman Public Debt Administration cooperated with the Ottoman Empire from time to time in the fight against smuggling, they took serious measures, im-posed heavy legal sanction. In this way, the reduction of revenues from salt was prevented, smuggling was tried to reduce by the Administration.