Çözüm Odaklı Yaklaşıma Dayalı Verilen Duygusal Öz-Yeterlilik Psikoeğitim Programının Ergenlerin Madde Bağımlılığından Korunma Öz Yeterliliğine Etkisi

Abstract

Amaç: Bu araştırma, madde bağımlılığından korunma öz yeterlilik düzeyleri düşük olan ergenlere verilen çözüm odaklı yaklaşıma dayalı duygusal öz-yeterlilik temelli psikoeğitim programının etkisinin incelenmesi amacıyla yapılmıştır. Gereç ve Yöntem: Bu araştırma, tek kör randomize kontrollü, deneysel tipte bir araştırmadır. Evreni, Bayburt Merkez ilçede bulunan lisede öğrenim gören ergenler oluşturmuştur. Örneklemi, deney grubuna 56, kontrol grubuna 56 olmak üzere toplam 112 lise öğrencisi oluşturmuştur. Verilerin toplanmasında “Öğrenci Tanıtım Formu”, “Ergenlerde Madde Bağımlılığından Korunma Öz Yeterlilik Ölçeği (EMBKÖÖ)”, “Duygusal Öz Yeterlilik Ölçeği (DÖYÖ)” ve “Çözüm Odaklı Düşünme Ölçeği (ÇOD)” kullanılmıştır. Deney grubuna yüz-yüze çözüm odaklı yaklaşım tekniği ile duygusal öz- yeterlilik psikoeğitim programı uygulanmıştır. Araştırma verileri, tanımlayıcı istatistikler, Ki Kare, Bağımsız Gruplar T testi, Tekrarlı Ölçümler İçin Anova ve Bonferroni testi ile değerlendirilmiştir. Elde edilen sonuçlarda 0.05 anlamlılık düzeyi ölçüt alınmıştır. Bulgular: Deney grubunda yer alan öğrencilerin yaş ortalamasının 15.5±0.83 olduğu, kontrol grubunda yaş ortalamasının 15.51±0.97 olduğu bulunmuştur. Deney grubunun %58.9’u erkek, kontrol grubunun ise %51.8’inin erkektir. Deney (x̄±SS=75.69±11.24) grubu ve kontrol grubu (x̄±SS=76.44±8.89) açısından EMBKÖÖ puan ortalamalarında eğitim öncesinde fark yok iken (p=0.696), eğitim sonrasında deney grubu lehine anlamlı farklılık olduğu bulunmuştur (x̄±SS=108.23±5.43) (p<0.001). Bu fark ise izlem test ile de korunmuştur (x̄±SS=107.85±5.09) (p<0.001). Aynı şekilde deney grubu ve kontrol grubu açısından DÖY ve ÇOD puan ortalamalarında psikoeğitim öncesinde fark yok iken (p=0.669, p=0.574), psikoeğitim sonrasında deney grubu lehine anlamlı farklılaşma olmuştur (p<0.001, p<0.001). Fakat izlem testinde deney grubunun puan ortalaması azala göstermiştir (p<0.001, p<0.001). Sonuç: Bu çalışmanın sonuçları, lise düzeyindeki madde bağımlılığından korunma öz-yeterlilikleri düşük olan ergenlere verilen duygusal öz-yeterlilik temelli psikoeğitimin, ergenlerin madde bağımlılığından korunmada öz-yeterlik düzeylerini, duygusal öz-yeterliliklerini, çözüm odaklı düşünme düzeylerini arttırmada etkili olduğunu göstermiştir.

Aim: This research has been done to examine the impact of the emotional self-sufficiency-based psychoeducation program based on a solution-oriented approach to adolescents with low levels of self-sufficiency in substance abuse. Material and Method: This study is a single-blind randomized controlled experimental study. The population consisted of adolescents studying in high schools in the central district of Bayburt. The sample consisted of a total of 112 high school students, 56 in the experimental group and 56 in the control group. "Student Introduction Form", "Adolescent Substance Abuse Prevention Self-Efficacy Scale (ASPSES)", "Emotional Self-Efficacy Scale (ESES)" and "Solution-Focused Thinking Scale (SFT)" were used to collect the data. Emotional self-efficacy psychoeducation program with face-to-face solution-focused approach technique was applied to the experimental group. The research data were evaluated with descriptive statistics, Chi-Square, Independent Groups T-test, Anova for Repeated Measures and Bonferroni test. A significance level of 0.05 was taken as a criterion in the results obtained. Results: The mean age of the students in the experimental group was 15.5±0.83, while the mean age of the students in the control group was 15.51±0.97. While 58.9% of the experimental group was male, 51.8% of the control group was male. While there was no difference between the experimental group (x̄±SS=75.69±11.24) and the control group (x̄±SS=76.44±8.89) in terms of the mean scores of the EMBQAS before the training (p=0.696), a significant difference was found in favor of the experimental group after the training (x̄±SS=108.23±5.43) (p<0.001). This difference was maintained in the follow-up test (x̄±SS=107.85±5.09) (p<0.001). Likewise, while there was no difference between the experimental group and the control group in the mean scores of ESM and ESD before psychoeducation (p=0.669, p=0.574), there was a significant difference in favor of the experimental group after psychoeducation (p<0.001, p<0.001). However, the mean score of the experimental group decreased in the follow-up test (p<0.001, p<0.001). Conclusion: The results of this study showed that emotional self-efficacy-based psychoeducation given to high school adolescents with low self-efficacy in substance abuse prevention was effective in increasing adolescents' self-efficacy levels, emotional self-efficacy, and solution-oriented thinking levels in substance abuse prevention.