İlkokul Çocuklarının Denetim Odağının İncelenmesi: Görev Temelli Bir Yaklaşım

Abstract

Bu araştırmanın amacı, ilkokul dördüncü sınıf öğrencilerinin bilişsel görev karşılığında kendi performans sonuçlarının nedenlerini kendi kişisel yetkinliklerine mi yoksa kendi dışındaki diğer faktörlere mi bağladığını belirleyerek denetim odağı eğiliminin incelenmesidir. Araştırmanın amacı doğrultusunda nicel ve nitel yöntemlerin bir arada kullanıldığı karma yöntem araştırmalarından açıklayıcı sıralı desen araştırma yöntemi olarak benimsenmiştir. Araştırma Ordu ilinde iki farklı ilkokulda bulunan 334 ilkokul dördüncü sınıf öğrencisi ve 15 sınıf öğretmeni ile gerçekleşmiştir. Araştırmanın nicel boyutunda çocuklar için denetim odağı ölçeği ve akademik denetim odağı ölçeği kullanılarak çocukların denetim odağı eğilimi belirlenmiştir. Araştırmanın nitel boyutunda ise çocukların bilişsel görevlerde performans sonuçlarının nedenlerini ortaya çıkarmak ve sınıf öğretmenlerinin görev yaptığı sınıftaki çocukların denetim odağına yönelik algılarını belirlemek için görüşme ve gözlemler yapılmıştır. Araştırmada nicel veriler SPSS 2022 programı ile analiz edilmiştir. Araştırmanın nitel verileri ise MAXQDA programında analiz edilmiştir. Araştırmanın nicel ve nitel verileri birlikte değerlendirilip yorumlanmıştır. Araştırmanın nicel boyutuna ilişkin sonuçlarında ilkokul dördüncü sınıf çocuklarının içten denetim odağı eğilimli olduğu görülmüştür. İlkokul çocuklarının denetim odağı ve akademik denetim odağı ölçeğinden aldıkları puanlar ile cinsiyet ve yaş değişkenleri arasında bir ilişki olup olmadığını belirlemek için Ki-Kare testi uygulanmıştır. Bu testin sonuçlarına göre cinsiyet ve yaş değişkenleri denetim odağı ve akademik denetim odağı puanları arasında anlamlı bir ilişki olmadığı görülmüştür. Denetim odağı ve akademik denetim odağı ölçekleri arasında ki-kare testi yapılmıştır. Testin sonucuna göre denetim odağı ve akademik denetim odağı ölçeği arasında anlamlı farklılık bulunmuştur. Araştırmanın nitel boyutuna ilişkin sonuçlarında oyun öncesi başarılı/başarısız olacağına ilişkin inançlarında çocukların daha çok başarılı olacağına inandıkları ve görev güçlüğü arttıkça başarılı olacağına ilişkin inançlarının azaldığı görülmüştür. Çocukların başarılı/başarısız olacağına ilişkin inançlarının nedenlerinde içten denetim eğilimli yanıtlar verdiği görülmüştür. Oyun için geliştirilen stratejiler dikkate alındığında öğrencilerin daha çok düşünme becerisine yönelik stratejiler kullandığı ve görev güçlüğü arttıkça daha fazla stratejiler kullandıkları görülmüştür. Görüşmeler sonucu çocukların strateji kullanmama nedenleri incelendiğinde strateji üzerine düşünmedikleri ya da dışsal faktörlerle açıklama yaptıkları görülmüştür. Ayrıca strateji kullanmayan çocukların çaba göstermedikleri gözlenmiştir. Oyun sonrası başarılı/başarısız olma durumu incelendiğinde görev güçlüğü arttıkça kendisini başarısız olarak değerlendiren çocuk sayısı artmıştır. Öğrencilerin başarılı/başarısız olma durumuna ilişkin nedenlerinde içten denetim eğilimli yanıtlar verdiği görülmüştür. Sınıf öğretmenlerinin görev yaptığı sınıftaki çocukların denetim odağı algılarına yönelik değerlendirmeleri incelendiğinde sınıf öğretmenlerinin öğrenme ortamlarını ve öğrenme etkinliklerinde denetim odağına yönelik düzenlemedikleri görülmüştür. Görüşmeler sırasında yapılan gözlemler sonucu sınıf öğretmenlerinin denetim odağı algısının yetersiz olduğu görülmüştür.

This study aims to examine the locus of control tendencies among fourth-grade primary school students. Specifically, it seeks to determine whether these students attribute their performance results on cognitive tasks to their personal competencies or to external factors. For this study, an explanatory sequential design, which combines quantitative and qualitative methods, was employed as the research approach. The research was conducted with a sample size of 334 fourth-grade students and 15 classroom teachers from two primary schools in Ordu province. The study quantitatively assessed the locus of control tendency in children through the utilization of two scales: locus of control scale for children and the academic locus of control scale. In the qualitative dimension of the study, interviews and observations were conducted to reveal underlying factors influencing children's performance results in cognitive tasks. Additionally, these methods were employed to ascertain the perceptions of classroom teachers regarding the locus of control exhibited by children within their classrooms. SPSS (2022) was utilized to analyze the quantitative data at hand, while the qualitative data were analyzed using the MAXQDA program. Both sets of data were examined together and interpreted. The results from the quantitative analysis revealed that fourth-grade primary school children displayed a tendency toward an internal locus of control. To determine the relationship between gender and age variables and the scores of primary school children on the locus of control and academic locus of control scale, a chi-square test was conducted. The results of this test indicated that there was no statistically significant relationship between gender and age variables and scores on the locus of control and academic locus of control scores. A chi-square test was conducted to examine the relationship between the locus of control and academic locus of control scales. The results of the test indicated a statistically significant difference between the two scales. The qualitative findings of the study revealed that children believed that they would be more successful in their endeavors prior to engaging in the task. However, as the difficulty of the task increased, their beliefs about success began to decline. The study findings revealed that children exhibited an internal control tendency in their explanations for beliefs about success and failure. Furthermore, analysis of the strategies employed during the game revealed that the students utilized more thinking skills strategies and increased their strategy usage as the task difficulty intensified. During the analysis of interview data, it was revealed that children who did not utilize strategies provided reasons such as not thinking about strategies or attributing them to external factors. Furthermore, it was observed that these children who did not use strategies did not make an effort. Analysis of the post-game success/failure evaluations showed an increase in the number of children who considered themselves unsuccessful as the task difficulty escalated. Moreover, it was observed that the students provided explanations for their successes and failures that were oriented towards internal locus of control, suggesting that they attributed their outcomes to their own abilities and efforts. Upon examining the evaluations provided by classroom teachers regarding their perceptions of the locus of control in their classrooms, it was observed that the teachers did not actively structure the learning environments and activities to promote locus of control. Additionally, the observations and interviews revealed that the classroom