İmam Mâtürîdî ve İmam Gazzâlî’nin Nübüvvet Konusundaki Görüşlerinin Mukayesesi

Abstract

İslâmî ilimler arasında itikâdî konuları savunmacı bir yöntemle ele alıp inceleyen bir bilim olan Kelâm ilmi, usûl-i selâse olarak isimlendirilen “Ulûhiyet”, “Nübüvvet” ve “Âhiret” olmak üzere üç ana bölümden oluşmaktadır. Bu üç bölümden biri olan nübüvvet konusu, kelâmın ve aynı zamanda felsefenin tartışma konusu olmuştur. Bu bağlamda kelâm tarihinde mütekaddimûn ve müteahhirûn dönemi olarak isimlendirilen farklı zaman dilimlerinde, dönemin önde gelen kelâm âlimlerince çeşitli argümanlar ileri sürülerek nübüvvet müessesi temellendirilmeye çalışılmıştır. Bu çalışmada ise farklı dönemlerde yaşamış olan, başta mütekaddimûn dönemi kelâm âlimlerinden Mâtürîdî ile müteahhirûn dönemi kelâm ilminin kilit ismi olan Gazzâlî’nin nübüvvet konusundaki görüşleri mukayeseli olarak ele alınmıştır. “İmam Mâtürîdî ve İmam Gazzâlî’nin Nübüvvet Konusundaki Görüşlerinin Mukayesesi” isimli bu çalışma giriş ve iki bölümden oluşmaktadır. Giriş kısmında, İmam Mâtürîdî ve İmam Gazzâlî’nin kelâm metodu, kelâm ve felsefe tarihinde nübüvvet müessesine yöneltilen eleştiriler ve bu bağlamda ortaya çıkan farklı düşünce ve akımlara karşı Mâtürîdî ve Gazzâlî’nin bu konudaki eleştirilerine yer verilmektedir. Birinci bölümde nübüvvete dair bazı kavramlar üzerinde durulmuş böylece tezde kullanılan hem linguistik hem de semantik anlamlarına değinilerek konunun daha iyi anlaşılması amaçlanmıştır. İkinci bölümde ise, İmâm Mâtürîdî ve İmam Gazzâlî’nin nübüvvete dair argümanları mukayeseli olarak ele alınmıştır. Bununla birlikte nübüvvet tartışmalarında kullandıkları metodolojinin tespitine çalışılmıştır.

The science of Kalam, which is a science that deals with and examines the issues of creed with a defensive method among the Islamic sciences, consists of three main parts, namely "Divinity", "Prophethood" and "Hereafter", which is called the three methods (Usûl-i selâse). The subject of prophecy, which is one of these three parts, has been the subject of discussion in theology and philosophy at the same time. In this context, the institution of prophecy was tried to be grounded by putting forward various arguments by the leading scholars of theology in different time periods called the mukaddimun and mutahhirun periods in the history of kalam. In this study, the views of Maturidi, who lived in different periods and who were the scholars of theology of the early period, and Ghazali, who was the key figure of the science of theology of the later period, on the subject of prophethood were discussed in a comparative manner. This study named "Comparison of Imam Maturidi and Imam Ghazali's Views on Prophecy" consists of an introduction and two parts. In the introduction, the theological method of Imam Maturidi and Imam Ghazali, the criticisms directed to the institution of prophecy in the history of theology and philosophy, and the criticisms of Maturidi and Ghazali on this subject against different thoughts and movements that emerged in this context are given. In the first chapter, some concepts related to prophecy are emphasized, so it is aimed to better understand the subject by referring to both linguistic and semantic meanings used in the thesis. In the second part, the arguments of Imam Maturidi and Imam Ghazali on prophecy are discussed comparatively. In addition, it was tried to determine the methodology they used in the prophethood discussions.