Gidya ve Kadmiyum Uygulamalarının Buğday’da Kuru Madde Verimi ve Besin Elementi Konsantrasyonları Üzerine Etkisi

Abstract

Topraklardaki en önemli problemlerden birisinin organik madde düşüklüğü olduğu ve buna bağlı olarak, topraklara organik materyallerin ilavesi giderek hızlanmaktadır. Bu durumdan hareketle, yapılan çalışmada organik madde içeriği %43 olan gidya uygulmasının buğday çeşitleri arasında kuru madde verimi, kadmiyum (Cd) alımı ve mineral besin elementleri üzerine olan etkisi araştırılmıştır. Sera koşullarında saksı denemesi olarak Cd (0, 5 ve 10 mg kg-1 toprak) ve gidya (%0, %2, %4 ve %8 toprak) uygulamaları altında ekmeklik (Eser ve Demir) ile makarnalık (Altın ve Kızıltan) buğday çeşitleri yetiştirlmiştir. Sera denemesinden elde edilen sonuçlara göre, Cd kirliliği olan topraklara artan gidya uygulmasıyla kuru madde veriminde artış bulunmuştur. Gidya dozları arasında %2 uygulamasıyla en yüksek kuru madde verimi belirlenmiş olup kontrole göre %187 oranında artış sağlamıştır. Buğday türleri arasında makarnalık buğday çeştilerinin ekmeklik buğday çeşitlerine göre daha fazla Cd biriktirdiği tespit edilmiştir. Artan gidya dozlarında ekmeklik buğdayların Cd konsantrasyonunu kontrole göre arttırmasına karşın makarnalık buğdayların Cd konsantrasyonunu azaltmıştır. Bu bugulara ilaveten, ekmeklik buğday çeşitlerinde P, Cu, Zn ve Mn taşınımı makarnalık buğday çeşitlerine göre daha fazla olmuştur. Makarnalık buğday çeşitlerinde ise K, Ca, Mg, Fe ve B ekmeklik buğday çeşitlerine kıyasla daha fazla olmuştur. Sunuç olarak, gidya uygulaması makarnalık buğdaylarda Cd taşınımını azaltırken mineral besin elementlerince de zenginleşmesine katkı yaptığı bulunmuştur. Organik maddesi düşük olan topraklarda gidya uygulanmasının buğdaylara Cd taşınımını önlemesi ve mineral besin elementlerince zenginleştimesini nedeniyle kullanımı önerilebilir.

One of the most important problems in soils is low organic matter, and accordingly, the addition of organic materials to soils is accelerating. Based on this situation, the effect of gyttja application with an organic matter content of 43% on dry matter yield, cadmium (Cd) intake and mineral nutrients among wheat varieties was investigated. Bread (Eser and Demir) and durum (Altın and Kızıltan) wheat under Cd (0, 5 and 10 mg kg-1 soil) and gyttja (0, 2%, 4% and 8% soil) applications as pot experiment in greenhouse conditions varieties were bred. According to the results obtained from the greenhouse experiment, an increase in dry matter yield was found with increasing gyttja application to soils with Cd pollution. Among the doses of gyttja, the highest dry matter yield was determined with 2% application and it provided an increase of 187% compared to the control. Among wheat species, durum wheat varieties were found to accumulate more Cd than bread wheat varieties. While increasing gyttja doses increased the Cd concentration of bread wheats compared to the control, it decreased the Cd concentration of durum wheats. In addition to these findings, P, Cu, Zn and Mn transports were higher in bread wheat cultivars than in durum wheat cultivars. In durum wheat varieties, K, Ca, Mg, Fe and B were higher in durum wheat varieties compared to bread wheat varieties. As a result, it has been found that gyttja application reduces Cd transport in durum wheat and contributes to the enrichment of mineral nutrients. In soils with low organic matter, the application of gyttja can be recommended because it prevents Cd transport to wheat and enriches it with mineral nutrients.