Yağlıdere’de (Giresun) Doğal Populasyondaki Kestane Genotiplerinin (Castanea Sativa Mill.) Yaprak ve Meyve Özelliklerine Göre Fenotipik Çeşitliliği ve Populasyon İlişkileri

Abstract

Bu çalışma 2020 ve 2021 yıllarında Giresun ili Yağlıdere ilçesi ekolojik koşullarında doğal populasyonda yetişen kestane genotiplerinin (Castanea sativa Mill.) yaprak ve meyve özelliklerine göre fenotipik çeşitliliği ve populasyon ilişkilerini belirlemek amacı ile yürütülmüştür. İlçenin meşcere haritasına göre kestane ağaçlarının yoğun olduğu 7 ayrı populasyon çalışma alanı olarak belirlenmiş ve her populasyondan sağlıklı durumda olan 15’er genotip belirlenmiştir. Her genotipten 10 adet meyve ve 10 adet yaprak numunesi alınarak toplamda 105 genotip incelenmiştir. Seçilen genotiplerden alınan örnekler 14 özellik yönünden değerlendirilmiş ve temel bileşen ve kümeleme analizi ile incelenmiştir. Yapılan korelasyon analizi sonucunda, meyve örneklerinde en yüksek ilişki iç ağırlığı ile meyve ağırlığı arasında, yaprak örneklerinde ise lamina genişliği ile yaprak alanı arasında bulunmuştur. Yapılan varyans analizi sonucunda meyve özellikleri için meyve yüksekliği/meyve uzunluğu oranı ve sap tabanı uzunluğu, yaprak özellikleri için yaprak sapı uzunluğu ve yaprak diş genişliğinin populasyonlara göre önemli düzeyde değiştiği belirlenmiştir. Yapılan temel bileşenler analizi sonucunda, meyvelerde ve yapraklarda incelenen özellikler bakımından oluşan toplam varyasyonun 2/3’üne ilk 3 bileşende ulaşılmıştır. Meyvelerde birinci temel bileşenle meyve eni, meyve uzunluğu, meyve yüksekliği, meyve tabanı ile en geniş yeri arasındaki mesafe, meyve ağırlığı ve iç ağırlığı arasındaki ilişkilerin yüksek ve pozitif yönde olduğu belirlenmiştir. Yapraklarda birinci temel bileşenle lamina genişliği, yaprak tabanı ile en geniş yeri arasındaki mesafe/yaprak sapı uzunluğu ve dişler arası mesafe arasındaki ilişkilerin yüksek ve pozitif yönde olduğu belirlenmiştir. Analizlerde kullanılan 14 meyve ve yaprak özelliğinin tamamı genotipler arasındaki fenotipik varyasyonu %100 oranında açıklamıştır. Yapılan kümeleme analizi sonucunda genotip ve populasyon ilişkileri arasında dallanmaların meydana geldiği görülmüştür.

This study was carried out in order to determine the phenotypic diversity and population relationships of chestnut genotypes (Castanea sativa Mill.) grown in the natural population in the ecological conditions of Giresun province (Turkey) Yağlıdere district in 2020 and 2021, according to leaf and fruit characteristics. According to the stand map of the district, 7 different populations with dense chestnut trees were determined as the study area and 15 genotypes were determined from each population that were healthy. A total of 105 genotypes were examined by taking 10 fruit and 10 leaf samples from each genotype. The samples taken from the selected genotypes were evaluated in terms of 14 traits and analyzed by principal component (PCA) and cluster analysis. As a result of the correlation analysis, the highest correlation was found between seed weight and fruit weight in fruit samples, and between lamina width and leaf area in leaf samples. As a result of the analysis of variance, it was determined that fruit height/fruit length ratio and stalk base length for fruit characteristics, petiole length and leaf tooth width for leaf characteristics changed significantly according to populations. As a result of the principal components analysis, 2/3 of the total variation in the properties examined in fruits and leaves was reached in the first 3 components. It was determined that the relations between the first basic component in fruits and fruit width, fruit length, fruit height, distance from the base to the largest section of the fruit, fruit weight and seed weight were high and positive. It was determined that the relations between the first principal component and the lamina width, distance from the base to the largest section of the leaf/petiole length and the distance between the teeth in leaves were high and positive. All 14 fruit and leaf characteristics used in the analyzes explained the phenotypic variation between genotypes at 100%. As a result of the clustering analysis, it was seen that there were branches between genotype and population relations.