Güncel Sanat İmgesi Olarak "Tekinsiz" Nesne

Abstract

Modern sanattan buyana sanatlarda izleyicinin olağana estetik deneyimini bozan, onu şoka uğratan bir tavır görülmektedir. Bu temsil düşüncesi izleyicinin bilinen estetik deneyiminin dışında olmuştur. Böyle bir temsil önerisi farklı bir anlam ve gerçeklik algısıyla izleyicinin buluşturulması anlamına gelmektedir. Sigmund Freud'un psikanaliz bağlamında açıkladığı "tekinsiz" ifadesi böyle bir temsili anlamak konusunda bir bakış açısı sunmaktadır. "Bastırılmışın geri dönüşü" anlamına gelen "tekinsiz", Freud sonrasında da sadece psikanalizde değil diğer sosyal bilimler alanında bir kavram olarak görülmektedir. Benzer bir şekilde de sanatlarda "tekinsiz"e doğrudan ya da dolaylı olarak atıflarda bulunulmaktadır. Sanatsal temsillerin anlaşılmasında eserin gösterdikleri kadar gösterilemeyenleri ve gösterilmemesi gerekenleri göstermesi, "tekinsiz" ifadesiyle doğrudan benzerlikler göstermektedir. Bu çalışmanın ikinci bölümünde "tekinsiz"in psikanalitik açıdan nasıl ele alındığı incelenmiştir. Özellikle Freud ve sonrasında Jacques Lacan'ın düşüncelerine yer verilmiştir. Üçüncü bölümde "tekinsiz"in bir estetik kategori olarak nasıl düşünülebilineceği araştırılmıştır. Komedi, yüce ve iğrenç olan ile birlikte "tekinsiz", ortaklıkları ve farklarıyla ele alınmıştır. Devam eden bölümde konuyla ilgili örnek sanat eserleri ele alınmıştır. Bu eserlerin analizinde ve yorumlanmasında asıl odak eserlerdeki temsillerin kurgusu olmuştur. Özellikle temsillerdeki anlam ve estetik deneyim düzenindeki önerilerin nasıl şekillendiği bu bölümün esas ilgisi olmuştur. Bu bağlamda uygulama çalışmaları da biçimsel ve düşünsel açıdan değerlendirilmiştir.