Şehir Senfonileri: Modern Şehir Hayatının Belgesel Filmlerdeki Yansımaları

Abstract

In the the 1920s which is the very begining year of the cinema, avant-garde movies that embrace all sorts of new, fast, and complexity of city emerged. These movies focus on the power, ambiguity and excitement of modern cities. In both Europe and the US, these films that became known as “city symphonies” assemble images of everyday life in the cities. These early films and their successors move away from the “objective” reality of situations or people in order to capture an inner truth that can only be narrated by poetical manipulations of mood, time, and space. In the city symphonies there are films that focus on the various architectural structures in the cities and their functional designs. These films carry the impressions of everyday life by focusing on architecture that is part of the modern city life, models and rhythm. In these films various structures that surround people are focus point and details escaped the eyes of the inhabitants of cities in everyday hassle is emphasized. This paper discusses documentary films that are part of the city symphonies and focus on everyday life in the city. One of the documentary films is Berlin, Symphony of a Great City (1927) which is directed by German director Walther Ruttman. Second film is Nothing But Time (1926) directed by Brazilian director Alberto Cavalcanti. The last movie is The Man With the Movie Camera (1929) directed by Russian director Dziga Vertov. These films have an important role in terms of revealing close links between cinema and other arts such as architecture and music.

Sinemanın başlangıç yılları olan 1920’lerde şehre ait olan her türlü yeni, hızlı ve karmaşayı kucaklayan avant-garde yapımlar ortaya çıkmıştır. Bu yapımlar o dönemin modern şehirlerinin güç, kargaşa ve heyecanına odaklanırken; hem Avrupa hem de Birleşik Devletler’deki şehirlerin gündelik yaşamından kesitleri bir araya getirerek “şehir senfonileri” olarak ifade edilen bir türün başlangıcına öncüdürler. İlk dönemde ortaya konulan şehir senfonilerine ve ardıllarına bakıldığında bunların belgesel yapımlardaki, insanların ya da var olan durumların ardındaki gerçeği kavramaya yönelik olan objektif realiteden uzaklaştıkları görülmektedir. Bu yapımlar yalnızca zamanın, mekânın ve duygu durumunun şiirsel manipülasyonu ile ortaya konulabilecek olan içsel hakikati açığa çıkartmanın peşindedirler. Şehir senfonilerinin içerisinde şehirlerdeki çeşitli mimari yapılara ve bunların fonksiyonel dizaynlarına odaklanıldığı yapımlar da bulunmaktadır. Modern şehir yaşamının bir parçası olan mimari yapılara, modellere ve ritme odaklanan bu filmler gündelik hayatın izlenimlerini taşımaktadırlar. Şehir yaşamında insanın etrafını kuşatmış olan çeşitli yapılar bu filmlerde en ince ayrıntısına kadar ele alınmakta, gündelik koşturmacanın içerisinde şehir sakinlerinin gözünden kaçan detaylar vurgulanmaktadır. Bu çalışma çerçevesinde şehir senfonileri türü içerisinde yer alan ve şehirdeki gündelik yaşama odaklanan türün üç önemli temsilcisi olan belgesel yapım ele alınmaktadır. Bunlar Walther Ruttmann’ın Berlin, Büyük Bir Şehrin Senfonisi (1927), Alberto Cavalcanti’nin Sadece Zaman (1926) ve Dziga Vertov’un Kameralı Adam (1929) isimli belgesel yapımlarıdır. Bu filmlerin yapım özellikleri şehir senfonileri türü çerçevesinde değerlendirilmektedir. Bu yapımlar sinemanın modern şehirlerin ortaya çıkış sürecini sergilemesi; mimari ve müzik gibi diğer sanat dallarıyla olan yakın bağlantılarını ortaya koymaları açısından önem taşımaktadırlar.