Eskişehir Milli Ticaret ve Sanayi Anonim Şirketi Örneğinde Osmanlı Milli İktisat Politikaları

Abstract

Birinci Dünya Savaşı boyunca Osmanlı Devleti Milli İktisat politikaları uygulayarak ekonomide Müslüman-Türklerin lehine düzenlemeler yapmaya çalışmıştır. Bu bağlamda kapitülasyonlar kaldırılmış, Duyun-ı Umumiye’nin hükümet lehine çalışması sağlanmış, gayrimüslim unsur tehcir edilmiş, yabancı sermaye denetim altına alınmış, yabancı şirketlerdeki yazışmaların Türkçe olmasına dair kanunlar çıkmıştır. Bu politikalara paralel olarak Teşvik-i Sanayi Kanunu çıkarılmış, İstanbul’da ve Anadolu’da kooperatifler, anonim şirketler ve bankalar açılarak Müslüman-Türk nüfusun ekonomideki etkinliği artırılmıştır. 1877-1878 savaşından sonra gelen göçler, demiryolunun ulaşması, pazar için üretim yapılması ile Anadolu’nun önemli bir şehri haline gelen Eskişehir Birinci Dünya Savaşı’nda bağımsız livaya dönüştürüldü. İttihat ve Terakki Hükümeti’nin savaş sırasında benimsediği Milli İktisat politikasına paralel olarak Eskişehir’de de şirketler kuruldu. Eskişehir Milli Ticaret ve Sanayi Anonim Şirketi eski Bursa Milletvekili Abdullah Sabri Bey öncülüğünde kurulan bir şirkettir. Şirket Eskişehir’de bayındırlık, tramvay ve elektrik projeleri üretti fakat savaş nedeniyle projeler hayata geçemedi. Cumhuriyetin ilanından sonra şirket Lületaşı Madeni Türk Anonim Şirketi ile birleşti. Milli İktisat politikaları umulduğu gibi Milli Burjuvazi oluşturma anlamında başarısız olsa da Türkiye Cumhuriyeti’nin ekonomik politikalarının temellerini attı.

Throughout the First World War, the Ottoman Empire tried to increase the effectiveness of the Muslim-Turks in the economy by implementing national economic policies. In this context, capitulations were removed, Duyun-ı Umumiye was provided for the government, non-Muslim elements were relocated and foreign capital was taken under control. Laws about the foreigner company's translator are in Turkish. Parallel to this policy, the Incentive Industry Law was enacted, and in Istanbul and in Anatolia, cooperatives, joint stock companies and banks were opened so the effectiveness of the MuslimTurkish population in the economy has been increased. After the 1877-1878 war, the immigrations, reach of the railway, production for the market, Eskişehir became an important city in Anatolia. It was transformed into independent “Sancak” in the First World War. Companies were established in Eskişehir parallel to the national economic policy adopted by the "İttihat ve Terakki Government" during the war. Eskisehir National Trade and Joint Stock Company is a company founded by former Bursa Deputy Abdullah Sabri Bey. The company that produces public works, trams and electricity projects in Eskişehir failed to make projects due to war. After the declaration of the Republic, the company merged with Meerschaum Turkish Joint Stock Company. National economic politics failed as it was hoped for, in the sense of forming the National Bourgeoisie, but it laid the foundation for the economic policies of the Republic of Turkey.