Kazan-Tatar Türkçesi ile Özbek Türkçesinde Hayvan Adları ile Kurulan Atasözlerinin Karşılaştırmalı İncelemesi

Abstract

Sözlü edebiyattan başlayıp günümüze kadar çoğalarak gelen atasözlerinin Kazan-Tatar Türkçesi ve Özbek Türkçesinde yer alanları, farklı kaynaklardan taranarak karşılaştırmalı olarak incelenmiştir. Kıpçak grubunda yer alan Kazan Tatar Türkçesi ve Karluk grubunda yer alan Özbek Türkçesi atasözlerindeki hayvan adlarının birbirleriyle olan ses, biçim ve anlam özelliklerinin benzerlik ve farklılıkları bu çalışmada incelenmiştir. Türk dilinin farklı grup lehçelerinde yer alan ve farklı coğrafyalarda yaşayan bu iki Türk lehçesinin atasözleri, bazı ses ve biçim farklılıkları hariç birbirine benzemektedir. Hayvanların atasözlerindeki anlamları ise iki lehçe içinde aynıdır. Bulundukları coğrafyaya göre hayvan adlarının zikredilişi farklılık göstermektedir. Atasözlerinde geçen hayvan adlarının almış olduğu eklerin ses değişiklikleri hariç aynı olduğu tespit edilmiştir. Kazan-Tatar Türkçesi ve Özbek Türkçesi atasözlerinde geçen hayvan adlarına en fazla ilgi hal eki ve diğer hal ekleri eklenmektedir. İyelik ekleri, çokluk eki, aitlik eki ve isimden isim yapan eklerin bazılarına da atasözlerinde geçen hayvan adlarında rastlanmaktadır. Atasözlerinde geçen hayvan adlarının zikrediliş çokluğuna göre tablosu ve hayvan adları sözlüğü, Kazan-Tatar Türkçesi ve Özbek Türkçesi için ayrı olarak sonuç kısmından sonra yer almaktadır.

Beginning with oral literature and continuing with the ever-increasing usage till today, the proverbs in Kazan-Tatar Turkish and Uzbek Turkish are coparatively examined with different scanned sources. The similarities and differences between the features of the proverbs made of animal names in terms of sound, form and meaning in Kazan-Tatar Turkish in the Kipchak group and Uzbek Turkish in the Karluk group are examined in this study. These two Turkish dialect proverbs that are in different dialect groups and live in different regions resemble each other except some sound, form and meaning distinctions. However, the meanings of the animals in the proverbs are the same in both dialects. Pronunciation of the animal names changes in relation to the region they are used. It was determined that the formatives of the animal names in the proverbs are the same except fort he sound changes. According to the pronunciations of the names of the animals, the dictionary of animal names and chart for Kazan-Tatar Turkish and Uzbek Turkish which are mentioned in the proverbs is located separately after the conclusion part.