Sosyal Bilgiler Öğretmenlerinin Ve Öğretmen Adaylarının İlköğretim Sosyal Bilgiler Dersi Öğretim Programında Yer Alan Öğrenme Alanlarına İlişkin Özyeterlik Düzeylerinin İncelenmesi

Abstract

Bu araştırmanın amacı Sosyal Bilgiler öğretmenlerinin ve öğretmen adaylarının ilköğretim Sosyal Bilgiler Dersi Öğretim Programında yer alan öğrenme alanlarına ilişkin özyeterlik düzeylerinin incelenmesidir. Bu doğrultuda çalışma kapsamında ilköğretim Sosyal Bilgiler öğretmenlerinin ve öğretmen adaylarının Sosyal Bilgiler Öğretim Programı Öğrenme alanlarına ilişkin özyeterlikleri ile ilgili literatür incelenmiş ve Delphi tekniği ile uzman görüşüne başvurularak “Sosyal Bilgiler Öğrenme Alanları Yeterlikleri” geliştilmiştir. Bu yeterlik listesi 5’li likert ölçeğinden oluşan özyeterlik maddelerine dönüştürülmüş ve bu yeni ölçeğin geçerlik ve güvenirlik çalışması Ordu ve Giresun illeri ile Amasya Üniversitesi’nde gerçekleştirilmiştir. Araştırma evreni olarak 2009-2010 öğretim yılında Türkiye’de görev yapmakta olan Sosyal Bilgiler öğretmenleri ile Eğitim Fakültelerinin İlköğretim Sosyal Bilgiler Öğretmenliği son sınıflarında öğrenim gören öğretmen adayları oluşturmaktadır. Buna göre araştırma Türkiye’de NUTS 1 düzeyinde belirlenen İstanbul, Tekirdağ, Muğla, Bilecik, Ankara, Isparta, Niğde, Zonguldak, Artvin, Erzincan, Bingöl ve Şırnak illeri ile İlköğretim Sosyal Bilgiler Öğretimi Anabilim Dalı son sınıf öğrencilerinin bulunduğu Gazi, 100.Yıl, Adıyaman, Dicle, Cumhuriyet, Gaziosmanpaşa, Ondokuz Mayıs, Muğla ve Balıkesir Üniversiteleri’nde gerçekleştirilmiştir. Araştırmada ulaşılmak istenen örneklem sayısı öğretmenler için 3806, öğretmen adayları için 549 olarak tespit edilmiştir. Verilerin çözümlenmesi sürecinde betimsel ve kestirimsel istatistiki süreçler kullanılmıştır. Araştırmaya katılan öğretmenlerin ve öğretmen adaylarının öğrenme alanlarına ilişkin özyeterliklerinin her bir öğrenme alanı ve sosyal bilim bazında tespit edilmesi için araştırmacı tarafından belirlenen yeterlik skalasına göre değerlendirilmiştir. Ayrıca özyeterliklerin öğretmenler açısından cinsiyet, mezun olunan bölüm, mesleki kıdem ve öğrenim durumu bağımsız değişkenleri açısından; öğretmen adayları açısından da cinsiyet, öğrenim türü, üniversite ve akademik ortalama değişkenleri açısından farklılık gösterip göstermediğini belirlemek amacıyla tek yönlü varyans analizi ve bağımsız gruplar t testi kullanılmıştır. İki seçenekli olan değişkenler t testi ile analiz edilmiş, üç ve daha fazla seçenekten oluşan değişkenler için ise tek yönlü varyans analizi kullanılmıştır. Elde edilen bulgulara göre öğretmenler özyeterlik ölçeğinin genelinden yüksek özyeterliklere sahip olurlarken, öğretmen adayları ise ölçeğin genelinden alınan puanlara göre orta düzeyde yeterli bulunmuştur. Ayrıca öğretmenlerin özyeterlik puanları cinsiyet ve mesleki kıdeme göre değişmez iken; mezun olunan branş ve öğrenim durumu gibi bağımsız değişkenlerin özyeterlikler üzerinde etkili olduğu tespit edilmiştir. Öğretmen adaylarının aldıkları puanlar cinsiyet ve akademik ortalamaya göre değişmez iken, öğrenim türü ve üniversite değişkeni özyeterlik puanları üzerinde etkili olmuştur. Ayrıca, her iki katılımcı grubun aldıkları puanların, hem öğrenme alanları hem de sosyal bilim disiplinleri açısından anlamlı bir şekilde farklılaştığı da tespit edilmiştir.

The aim of this research is to investigate the self-efficacy of social studies teachers and social studies teacher candidates regarding the learning strands of primary school social studies curriculum. Accordingly, studies on the efficacy of social studies teachers and social studies teacher candidates has first been examined and then “Social Studies Teacher Subject Matter Standards” was developed by requesting opinions of specialists with a method called “delphi”. The standards, then, have been turned into self-efficacy items which have been designed in a 5 degree likert style scale. The validity and credibility studies of this new scale were carried out with the teachers in Ordu and Giresun provinces and the pre-service teachers at Amasya University. The scope of this reseach consists of both social studies teachers on dutythroughout Turkey during the 2009-2010 educational year, and senior pre-service social studies teachers enrolled in colleges of education in Turkey. The sampling study group of the reseach includes in-service social studies teachers on duty in İstanbul, Tekirdağ, Muğla, Bilecik, Ankara, Isparta, Niğde, Zonguldak, Artvin, Erzincan, Bingöl and Şırnak provinces which was decided on the basis of NUTS 1, and senior pre-service social studies teachers in Gazi, 100.Yıl, Adıyaman, Dicle, Cumhuriyet, Gaziosmanpaşa, Ondokuz Mayıs, Muğla ve Balıkesir Universities. The sampling group consists of 3806 in-service, and 549 pre-service social studies teachers. Descriptive and predictory statistical methods were used in the process of analyzing the data gathered. For the purpose of determining the level of the self-efficacy of in-service and pre-service social studies teachers in each learning strand and social science, the assessment was done using a scale prepared by the reseacher. In addition, the “Independent Samples t Test” and “One-way Anova” tests were done for the purpose of determining if the in-service teachers’ self-efficacy levels differ statistically on the base of independent variences such as gender, graduation major, length of service and graduation level; and the same was measured for pre-service teachers in terms of gender, education type (normal or secondary education), and university transcript grades. The two-optioned variences were analysed by the “Independent Samples t Test”, and the three and more optioned variences were analysed by using the “One-way Anova”. According to the findings, it has been found that although in-service social studies teachers in general have a high level of self-efficacy in learning strands, pre-service social studies teachers have a moderate level of self-efficacy. Besides, it was determined that although in-service teachers’ self-efficacy levels are not significantly different based on gender and length of service, independent variences such as graduation major and graduation level do differ. It was also found that, although pre-service teachers’ scores do not significantly differ by gender and transcript grades, they do differ on education type and university. Plus, it was found that the scores of both groups differentiate from each other statistically and meaningfully in terms of both learning strands and social sciences.