Adil Şirin'in Dolunay Adlı Eserinin Şekil ve Muhteva Bakımından İncelenmesi

Abstract

Azeri edebiyatı bugün Kafkasya, Azerbaycan, Irak, İran ve Doğu Anadolu Bölgesini içine alan Doğu Oğuzca diye tanımladığımız Türk şivesiyle oluşturulan Türk edebiyatının koludur. Batı Oğuzca diye adlandırdığımız edebiyat da Türkiye Türklerini içine alan yani Osmanlı Türk edebiyatıdır. Doğu Oğuzca'dan gelişen bir Türk edebiyatı da Türkmen edebiyatıdır. Azerbaycan edebiyatı ilk defa ilmi bir şekilde Fuat Köprülü tarafından ele alınmış, doğuşu ve gelişmesi ana hatlarıyla ortaya konulmuştur. Selçukluların İran, Anadolu ve Kafkasya'da hakimiyet kurması ile birlikte Selçukluların Farsçayı resmi dil olarak kabul etmesi ile eserler Farsça yazılmaya başlanmıştır. Bu bölgede Farsça gelişerek edebi bir dil haline geldi. Böylece Azerbaycan edebiyatı incelendiğinde Farsçayla birlikte ele alınmalıdır. Fuzuli gibi birçok Azeri şaire baktığımızda Farsça şiirler yazıldığı görülmektedir. Bu çalışmada 20.yy Azeri şairlerinden şiirlerinde Türk edebiyatının kaynağı olan Orhun Abidelerindeki, halk masallarındaki, Oğuznâmelerdeki vatan, millet sevgisini dile getiren bir taraftan da Fuzuli'nin izlerini dizelerinde görebildiğimiz Adil Şirin'in Türkiye Türkçesine de çevrilen Dolunay adlı şiir kitabından hareketle şiirleri hem şekil hem de muhteva açısından incelenmiştir.

Azerbaijani Turk Literature is a branch of general Turk Literature which is written in East Oghuz Accent spoken in Caucasia, Azerbaijan, Iraq, Iran and East Anatolia today. On the other hand, West Oghuz Accent is used by Ottoman Turk Literature including Turkey Turks. Another branch of general Turk Literature is Turkmen Literature which also uses East Oghuz Accent. Consequently, Azerbaijani Turk Literature, Turkmen Literature is a bridge between Chagatay Literature and Turkey Turk Literature. Fuat KÖPRÜLÜ was the first author to work on the birth and growth of Azerbaijani Turk Literature scientifically. After Seljuks dominate over Iran, Anatolia and Caucaisa and accept Persian as the official language; literary Works are begun to be written in Persian. In those regions, Persian develops and becomes a literary language. As a result, Persian should be taken into account while studying Azerbaijani Turk Literature. Lots of Azerbaijani poets such as Fuzuli have written their poems in Persian. In this study, the poems in "Dolunay" by Adil ŞİRİN- who were among the 20th century azerbaijani poets; who mentioned the love for country and nation which are also highlighted in the earliest source of Turk Literature, Orkhon Inscriptions, folk tales and Oğuzname; in whose lines we can see the tone of Fuzuli and Nesimi- were reviewed in terms of form and content.