Tahâvî ve Kelâmî Görüşleri

Abstract

Tahâvî, Mısır’da yetişmiş olan bir mütekellimdir. Yirmi yaşına kadar Şâfiî mezhebine mensup olan Tahâvî, sonrasında Şâfiî fakihi aynı zamanda hocası ve dayısı olan Müzenî ile yaşadığı ilmi tartışmalardan dolayı ve Mısır’a kadılık yapan ilim aldığı hocalarının etkisiyle Hanefî düşünce ekolünü benimsemiş ve Hanefî mezhebine geçmiştir. Tahâvî, yaşadığı süreçte birçok alimden ders almış, birçok öğrenci yetiştirmiş ve yazdığı eserleriyle ilim dünyasına çok önemli katkılar sunmuştur. Ebû Hanîfe’nin itikâdî görüşleri daha çok Doğu’da (Mâverâü’n-nehir ve Horasan) bölgelerinde kabul görmüştür. Ebû Hanîfe’nin itikâdî görüşlerini Batı’ya taşıyıp (Mısır’da) bir araya getiren ve bu görüşlerin benimsenmesini ve yayılmasını sağlayan tek şahsiyet Tahâvî olmuştur. Tahâvî, Fıkh-ı Ekber’in bir kopyası sayılacak el Akîdetü’t-Tahâviyye risâlesini Ebû Hanîfe ve öğrencilerinin mezhebi üzerine Ehl-i Sünnet ve’l-Cemâat düşüncesinin bakış açısıyla yazmıştır. Hanefî ekolünün itikâdî görüşlerini aktaran ilk kaynaklardan olması hasebiyle çok önemli bir eserdir. Tahâvî’nin kelâmî görüşleri yaşadığı coğrafyada etkili olmuş ve bu görüşler günümüze kadar etkinliğini sürdürmüştür. Bu çalışma iki bölümden oluşmaktadır. Birinci bölümde; Tahâvî’nin hayatına, ilmi kişiliğine ve eserlerine yer verildi. İkinci bölümde; Tahâvî’nin kelâmî görüşlerinden; Allah’ın Sıfatları, Nübüvvet, Îmân, Kader ve Sem`iyyât konuları ele alındı. Sıfatlar konusunu işlerken; zâti, sübûtî, fiili ve haberî sıfatlara değinildi. Allah’ın tekvîn sıfatına geniş yer verildi. Nübüvvet konusunda, peygamberlerin özellikleri ve peygamberliğin ispatı konuları işlendi. Îmân konusu işlenirken Îmânın mahiyeti, Îmânın artması ve eksilmesi, korku ve ümit, büyük günah işleyenlerin durumu ve ehli kıblenin tekfir edilmesi gibi konulara değinildi. Kader ve irade konusu geniş bir şekilde ele alındı. En son konu olarak Sem`iyyât konusu işlendi.

Tahavi is a mutakallim who grew up in Egypt. Tahavi, who was a member of the Shafi'i sect until the age of twenty, later adopted the Hanafi school of thought and switched to the Hanafi school of thought due to the scientific debates he had with Muzeni, who was a Shafi'i jurist and also his teacher and uncle, and with the influence of his teachers who were judges in Egypt. Tahavi took lessons from many scholars during his lifetime, trained many students, and made very important contributions to the world of science with his works. Ebû Hanîfe's theological views were mostly accepted in the East (Transoxiana and Khorasan). Tahavi was the only person who brought the theological views of Abu Hanifah to the West and brought them together (in Egypt) and ensured the adoption and spread of these views. Tahavi wrote the treatise of al-Akîdetü't-Tahâviyya, which can be considered as a copy of Fiqh-i Akbar, on the sect of Abu Hanîfe and his students from the point of view of the Ahl-i Sunnat ve'l-Cemâat thought. It is a very important work because it is the first source that conveys the theological views of the Hanafi school. Tahavi's theological views have been effective in the geography he lived in and these views have continued to be effective until today. This study consists of two parts. In the first part; Tahavi's life, scientific personality and works were included. In the second part; From Tahavi's theological views; The Attributes of Allah, Prophethood, Faith, Destiny and Sam`iyyat were discussed. While dealing with the subject of adjectives; It has been mentioned about the personal, substantive, actual and informal attributes. God's attribute of takwîn was given wide space. In the subject of prophecy, the characteristics of the prophets and the proof of prophecy were discussed. While the subject of faith was being studied, subjects such as the nature of faith, the increase and decrease of faith, fear and hope, the situation of those who committed major sins and the takfir of the people of the qibla were mentioned. The subject of fate and will has been widely discussed. As the last subject, the subject of Sam`iyyat was handled.