Amasya’da Bulunan Ticaret Yapıları

Abstract

İnsanoğlunun alışveriş, korunma, konaklama ihtiyacını karşılamak amacıyla ticaret yapıları ortaya çıkmıştır. Coğrafya ve dönemsel özellikleri ile şekillenen ticaret yapıları ile ilgili sayısız önemli eser bulunmaktadır. Bu eserler ekonomik bakımdan kentlerin sosyal yapısının şekillenmesine ve gelişmesine olanak sağlamıştır. Anadolu Selçuklu Dönemi’yle birlikte önemli ticaret merkezi haline gelen Amasya, Osmanlı Dönemi’nde de bu özelliğini devam ettirmiştir. Anadolu ticaret yol ağları üzerinde Samsun ve Tokat yolu üzerinde yer alması kentin sosyal ve ekonomik durumunu etkilemiştir. Amasya, Osmanlı döneminde de ticari hayatını sürdürmektedir. Tez çalışmasının konusunu “Amasya’da Bulunan Ticaret Yapıları” oluşturmaktadır. Çalışmada Türk Devri ticaret yapılarını meydana getiren han, bedesten, arasta ve dükkanların günümüzdeki mevcut durumları incelenmiştir. Han, bedesten ve dükkanların tarihsel gelişimi ele alınmıştır. Amasya’da ticaret yapılarından günümüze gelebilen 3 han, 3 bedesten, 25 dükkân bulunmaktadır. Günümüze ulaşılan Amasya ticaret yapıları mimari, plan ve süsleme özellikleri açısından değerlendirilmiştir. Amasya’da bulunan Anadolu Selçuklu ve Osmanlı Devri’ne ait ticaret yapıları, diğer Anadolu Selçuklu ve Osmanlı şehirlerinde bulunan hanlar ve bedestenlerle benzerlik göstermektedir. Yapılar inşa edildiği dönemin ticari, iktisadi ve ekonomisine göre şekillenmiştir. Amasya hanları avlulu ve avlusuz inşa edilmiştir. Avlulu hanlar iki veya üç katlıdır. Plan bakımından Ezinepazar Han’ı hariç Klasik Osmanlı Dönemi hanları özelliğini taşımaktadır. Amasya bedestenleri plan şeması olarak aynı özelliğe sahiptir. Dükkanlar ise dönemin özelliğini taşımaktadır. Bedesten, dükkanlar günümüzde de işlevlerini sürdürmektedir. Çalışma konumuzu teşkil eden Amasya ticaret yapıları hakkında bugüne kadar detaylı çalışma yapılmamıştır. Amacımız bu çalışmada Amasya’da bulunan han, bedesten, dükkanların önemini detaylı bir şekilde anlatmak ve yok olmalarının önüne geçmektir.

Trade emerged to meet the shopping, protection and accommodation needs of human beings. There are numerous important works about trade structures shaped by geography and periodic characteristics. These works enabled the economic formation and development of the social structure of cities. Amasya, which became an important trade center during the Anatolian Seljuk period, continued this feature during the Ottoman Period. Its location on the Samsun and Tokat road on the Anatolian trade road networks affected the social and economic situation of the city. Amasya continued its commercial life during the Ottoman period. The subject of the thesis is "Commercial Buildings in Amasya". In the study, the current situation of the inns, covered bazaars, arastas and shops that constituted the commercial structures of the Turkish period was examined. The historical development of inns, covered bazaars and shops is discussed. There are 3 inns, 3 covered bazaars and 25 shops in Amasya that have survived to the present day. Amasya commercial buildings that have survived to the present day are distinguished in terms of architectural plans and ornamental features.Has been evaluated. The commercial buildings from the Anatolian Seljuk and Ottoman periods in Amasya are similar to the inns and covered bazaars in other Anatolian Seljuk and Ottoman cities. The buildings were shaped according to the commercial and economic conditions of the period in which they were built. Amasya inns were built with or without courtyards. Courtyard inns have two or three floors. In terms of plan, they have the characteristics of Classical Ottoman period inns, except Ezinepazar Han's. Amasya covered bazaars have the same feature in terms of plan scheme. The shops are characteristic of the period. Bedesten, shops nowadays It also continues its functions. To date, no detailed study has been conducted on Amasya commercial structures, which constitute the subject of our study. Our aim in this study is to explain in detail the importance of the inns, covered bazaars and shops in Amasya and to prevent their extinction.