Emniyetli seyir açısından sert unsurlara sahip olan Türk Boğazlar Sistemi (TBS), sınırları içerisinde İstanbul ve Çanakkale Boğazları ile Marmara Denizi’ni bulunduran milletlerarası bir su yoludur. TBS’nin en dar elemanı olan İstanbul Boğazı kendine has eşsiz coğrafi özellikleriyle dünyadaki boğazlar içinde çok özel bir yere sahiptir. Asya ve Avrupa kıtalarını ayıran, Akdeniz ve Karadeniz’i birleştiren İstanbul Boğazı, kuvvetli akıntılara sahip iki tabakalı değişim rejimi, kanal boyunca gerçekleşen keskin dönüşleri, kanal kesitinde ve kanal boyunca sahip olduğu değişken batimetrisi, 698 m genişliğe kadar düşen kanal kesiti ne sahip olduğu yoğun deniz trafiği ile dünyanın sayılı büyük metropollerinden olan İstanbul içinden geçen dünyanın en önemli tabii su yollarından biridir.
2011-2022 yılları arasında yıllık yaklaşık 44 000 adet gemi geçişi 585 milyon grostonluk trafik hacmi ortalamasıyla, İstanbul Boğazı gemi trafiği seyir emniyeti açısından oldukça kritik bir öneme sahiptir. Söz konusu bu trafik 2003 yılından itibaren Kıyı Emniyeti Genel Müdürlüğü (KEGM)’ne bağlı Türk Boğazları Gemi Trafik Hizmetleri (TBGTH) Merkezi tarafından yönetilmektedir. Bu merkez tarafından kontrol edilen İstanbul Boğazı gemi trafiği biri Marmara Denizi sınırları içinde kalan toplamda 4 sektöre bölünmüştür. TBGTH’ın İstanbul Boğazı bölgesi İstanbul Gemi Trafik Hizmetleri (GTH) olarak adlandırılmaktadır. Bu sektörler güneyden kuzeye, sırasıyla; Sektör Marmara, Sektör Kadıköy, Sektör Kandilli ve Sektör Türkeli’dir.
Bu çalışmaya konu olan İstanbul Boğazı sınırlarındaki üç sektörden biri olan Sektör Kandilli (kuzey sınırı Anadolu Kavağı Burnu ile Dikilikaya Feneri’ni birleştiren hat ile 15 Temmuz Şehitler Köprüsü arasında kalan Boğaz alanı), en kısa sektör olmasına rağmen (yaklaşık 9.6 deniz mili), Sektör boyunca gerçekleşen keskin kanal dönüşleri, oldukça dar kanal kesiti ve kuvvetli yüzey akıntılarına bağlı olarak, barındırdığı tehlikeler açısından en kritik öneme sahip olan sektördür.
Bu çalışma kapsamında, 2003-2023 yılları arasındaki dönemde meydana gelmiş deniz olaylarından, literatürden ve Türk Boğazları konusunda uzman deneyimli kılavuz kaptanlar, GTH operatörleri ile İstanbul Boğazı’ndan 50 ve üstü sayıda geçiş yapmış uzakyol kaptanların bilgi ve birikimlerinden yararlanılarak Sektör Kandilli bölgesinde seyir emniyetini riske sokan kriterler (dar kanal yapısı, akıntı sistemi, çevre aydınlatmaları, sığlıklar, meteorolojik koşullar, lokal trafik, insan hatası, teknik arızalar vb.) belirlenmiştir. Bu tespitler sonrasında ise, konunun uzmanları ile yapılan yönerge sonrasında her bir kriter ayrı ayrı değerlendirilmiştir.
Elde edilen veriler Bulanık Analitik Hiyerarşi Prosesi (Bulanık AHP) yöntemiyle analiz edilmiştir. Bu analitik yöntemden elde edilen çıktılar ile 2003-2023 yılları arasında Sektör Kandilli sorumluluk alanında meydana gelmiş deniz olaylarından elde edilen verilerle karşılaştırılarak Sektör Kandilli bölgesi için kapsamlı bir seyir emniyeti değerlendirmesi yapılmıştır.
The Turkish Strait System (TSS), which has elements with strong characteristics in terms of navigational safety, constitute an international waterway including the Istanbul and Canakkale Straits along with the Sea of Marmara, encompassing unique geographical features. The Istanbul Strait, the narrowest element of TSS, holds a distinctive and exceptional place among the world's straits due to its unique geographical features. Separating the continents of Asia and Europe, the Istanbul Strait connects the Mediterranean and the Black Sea. It possesses a two-layered exchange regime with strong currents, sharp turns along the channel, and variable bathymetry along the channel and across the channel directions, where the channel width narrows down to as little as 698 meters. With its intense maritime traffic, it makes Istanbul, which it passes through, one of the world's significant metropolises, and it stands as one of the most important natural waterways globally.
The Istanbul Strait vessel traffic, with an average annual traffic volume of approximately 585 million gross tons and around 44 000 ship crossings between 2011 and 2022, holds critical importance in terms of navigational safety. This traffic has been managed by the Turkish Straits Vessel Traffic Services (TSVTS) Center, under the Coastal Safety General Directorate, since 2003. The vessel traffic in the Istanbul Strait, controlled by this center, is divided into four sectors, with one of them situated within the boundaries of the Sea of Marmara (referred to as Istanbul VTS in the Bosphorus region of the VTS). These sectors, from south to north, are respectively Sector Marmara, Sector Kadikoy, Sector Kandilli, and Sector Turkeli.
Sector Kandilli, one of the three sectors within the limits of the Istanbul Strait, is the focus of this study (the area between the line connecting Anadolu Kavagi Cape and Dikilikaya Lighthouse on its northern border and the 15 July Martyrs Bridge). Despite being the shortest of the three sectors (approximately 9.6 nautical miles), Sector Kandilli holds the highest criticality in terms of navigational safety due to its sharp channel turns, very narrow channel section, and strong surface currents along its length.
In the context of this study, criteria jeopardizing navigational safety in the Sector Kandilli area were identified by utilizing information from maritime incidents occurring between 2003 and 2023, relevant literature, and the knowledge of expert and experienced pilots in the Turkish Straits region, as well as VTS operators and
oceangoing masters who have conducted 50 or more transits through the Istanbul Strait. These criteria encompass factors such as the narrow channel structure, current system, environmental lighting, shallows, meteorological conditions, local traffic, human errors, technical malfunctions, and more. Following these determinations, guidelines were formulated in collaboration with experts in the field, and subsequently, each criterion was assessed individually.
The acquired data were analyzed using the Fuzzy Analytic Hierarchy Process (Fuzzy AHP) method. A comprehensive navigational safety assessment was presented for the Sector Kandilli region by comparing the outputs obtained from analytical methods with the data from marine events that occurred within the Sector Kandilli area of responsibility between 2003 and 2023.
