Çinko (Zn) uygulamalarının fındık (Corylus avellana L.) bitkisinin Çakıldak çeşidinde verim, randıman, yaprak ve meyvede mineral besin element konsantrasyonunu belirlemek amacıyla tesadüf bloklarında faktöriyel deneme deseninde iki yıl süre ile çakılı olarak deneme yürütülmüştür. Deneme kurulmadan önce, çinko noksanlığına sahip bahçe bulmak amacıyla 130 farklı bahçeden 0-30 cm derinlikten toprak örneği alınarak tarama çalışması yapılmıştır. Tarama çalışması sonucunda, 0.21 mg Zn kg-1 konsantrasyonunda olan çiftçi bahçesinde fındık bitkisine çinko, çinko sülfat (ZnSO4.7H2O, %22 Zn) formunda topraktan (T0=0.0 kg Zn/da, T1=1.1 kg Zn/da, T2=2.2 kg Zn/da), yapraktan (Y0 ve Y1=%0.3 ZnSO4.7H2O L-1) ve toprak+yaprak kombinasyonu şeklinde homojen olarak uygulanmıştır.
Bu çalışmada, tarama amaçlı 130 farklı fındık bahçesinden toprak örneği alınarak analizleri sonucunda, toprak örneklerinin en düşük Zn konsantrasyonu 0.05 iken en yüksek 1.94 ve ortalama olarak 0.45 mg Zn kg-1 olduğu saptanmıştır. Toprak örnekleri kritik toprak Zn değerleriyle kıyaslandığında toplam örneklerin %11’inin Zn konsantrasyonu 0.7-2.4 mg Zn kg-1 arasında olup Zn bakımından “yeterli”, %89’unun ise <0.7 mg Zn kg-1’den düşük olup Zn bakımından “yetersiz” olarak sınıflandırılmıştır. Denemede, Zn uygulamalarına bağlı olarak gübrelemeden sonra alınan yaprakların Zn konsantrasyonunda kontrole göre artış tepit edilmiştir. Kontrol ocaklarında yaprak Zn konsantrasyonu iki yılın ortalaması olarak 22.95 mg kg-1 iken T1=1.1 kg Zn/da, 100 g ZnSO4/ocak uygulamasında yaprak Zn konsantrasyonu 37.45 mg kg-1 düzeyine arttığı saptanmıştır. En yüksek yaprak Zn konsantrasyonu T2Y1 (2.2 kg Zn/da=200g ZnSO4/ocak + %0.3 ZnSO4.7H2O L-1) uygulamasında elde edilmiş olup 91.03 95 mg kg-1 olmuştur. Yaprak Zn konsantrasyonundaki artışa benzer sonuçlar fındık meyvesinde de elde edilmiştir. Buna göre, kontrolde meyve Zn konsantrasyonu 2.08 mg/100g iken T1Y1 uygulamasıyla %25 oranında artarak meyvedeki Zn konsantrasyonu 2.60 mg/100g olduğu saptanmıştır.
Fındık bitkisine topraktan, yapraktan ve toprak+yaprak Zn uygulamaları sonucunda, çinko’nun ister topraktan ister yapraktan uygulamaları sonucunda kontrolle kıyaslandığında her iki yılda da benzer bir şekilde verim ve randıman üzerine pozitif etkilerinin olduğu belirlenmiştir. Buna göre, iki yılın ortalaması olarak kontrolde fındık verimi 166 kg/da iken T1=1.1 kg Zn/da, 100g ZnSO4/ocak uygulmasında 215 kg/da ve T2=2.2 kg Zn/da, 200g ZnSO4/ocak uygulamasında 230 kg/da olmuştur. Benzer artışlar yapraktan Zn uygulamasında da elde edilmiş olup kontrolde 166 kg/da fındık verimi elde edilmişken yapraktan 3 kez Y1=%0.3 ZnSO4.7H2O L-1 uygulamasıyla bu değer 200 kg/da olmuştur. Toprak ile birlikte yapraktan Zn uygulmasıyla T1Y1 dozunda iki yılın ortalaması olarak 221 kg/da fındık verimine ulaşılmıştır. Topraktan ve yapraktan Zn uygulamalarıyla artan doza bağlı fındık verimi artmaktadır. Dekar başına elde edilen fındık veriminin ekonomik analizine göre uygulamalar arasından topraktan T1=1.1 kg Zn/da, 100g ZnSO4/ocak ve 3 kez Y1=%0.3 ZnSO4.7H2O L-1 uygulaması önerilmektedir. Ancak, bu verim artışını elde edebilmek için NPK gibi diğer ihtiyaç duyulan temel gübrelerle Zn’nin önerilen dozlarının kullanılması uygun olacaktır.
In order to determine the effects of zinc (Zn) applications on the yield, efficiency, leaf and fruit mineral nutrient concentrations of hazelnut (Corylus avellana L.) plant in Çakıldak variety of hazelnut plant, a two-year fixed experiment was conducted in a randomized complete block design in factorial arrangement. Before the experiment was established, a screening study was carried out by taking soil samples from 0-30 cm depth from 130 different gardens in order to find orchard with zinc deficiency. As a result of the screening study, zinc in zinc sulfate form (ZnSO4.7H2O, 22% Zn) was applied homogeneously in the farmer's orchard (with a soil zinc concentration of 0.21 mg Zn kg-1) by soil (S0=0.0 kg Zn/da, S1= 1.1 kg Zn/da, S2=2.2 kg Zn/da), by foliar (L0 and L1=0.3% ZnSO4.7H2O L-1), and soil+leaf combination.
In this study, soil samples were taken from 130 different hazelnut orchards for screening purposes to be analyzed and it was found that the lowest Zn concentration of soil samples was 0.05, the highest was 1.94 and the average was 0.45 mg Zn kg-1. When the soil samples were compared with the critical soil Zn values, 11% of the total samples had Zn concentrations between 0.7-2.4 mg Zn kg-1 and were classified as "adequate" in terms of Zn, while 89% had Zn concentrations <0.7 mg Zn kg-1 and the soils were classified as "inadequate" in terms of Zn. In the experiment, increases in the Zn concentration of the leaves due to fertilization taken after Zn applications were determined according to the analysis. While Zn concentration in the leaves of analysis ocaks was 22.95 mg kg-1 as the average of two years, leaf Zn concentration increased to 37.45 mg kg-1 in S1=1.1 kg Zn/da, 100 g ZnSO4/ocak application. The highest leaf Zn concentration was obtained in S2L1 (2.2 kg Zn/da=200 g ZnSO4/ocak + 0.3% ZnSO4.7H2O L-1) application and was 91.03 95 mg kg-1. Similar results to the increase in leaf Zn concentration were obtained in hazelnut fruit. Accordingly, while the fruit Zn concentration was 2.08 mg/100g in the analysis, it increased by 25% with S1L1 application and the Zn concentration in the fruit was 2.60 mg/100g.
As a result of soil, foliar and soil+leaf Zn applications to hazelnut plants, it was determined that zinc had positive effects on yield and efficiency in both years in a similar way compared to the control as a result of either soil or foliar applications. Accordingly, while hazelnut yield was 166 kg/da in the control as the average of two years, it was 215 kg/da in S1=1.1 kg Zn/da, 100g ZnSO4/ocak application and 230 kg/da in S2=2.2 kg Zn/da, 200g ZnSO4/ocak application. Similar increases were obtained in foliar Zn application, and while 166 kg/da hazelnut yield was obtained in the analysis, this value was 200 kg/da with 3 times foliar application of L1=0.3% ZnSO4.7H2O L-1. With foliar Zn application along with soil application, 221 kg/da hazelnut yield was obtained as an average of two years at S1L1 dose. Hazelnut yield increases directly proportional to increasing dose with soil and foliar Zn applications. According to the economic analysis of the hazelnut yield obtained per decare, S1=1.1 kg Zn/da, 100g ZnSO4/ocak and 3 times L1=0.3% ZnSO4.7H2O L-1 applications are recommended. However, in order to achieve this yield increase, it will be appropriate to use the recommended doses of Zn with other basic fertilizers such as NPK and other basic fertilizers needed.
