Bu tez çalışmasında, 2019-2020 yıllarında yürütülen tarla denemeleri ile buğday bitkisi yetiştirilen kumlu tın toprağa fındık zurufu ve zuruftan üretilen biyokömür ve bunlardan elde edilen çayların uygulanması ile toprak kalitesi ve bitki gelişimi üzerine etkileri araştırılmıştır. Deneme tesadüf blokları faktöriyel deneme desenine göre, dört farklı uygulama (zuruf, zuruf çayı, biyokömür, biyokömür çayı), dört doz (0-1-2-3 t/da) ve 3 paralelli olarak 2 yıl yürütülmüştür. Toprak kalitesini değerlendirmek için her yıl toprakların bazı fiziksel ve kimyasal göstergeleri, ayrıca buğday bitkisinin morfolojik, verim ve temel besin elementi içerikleri belirlenmiştir.
Kumlu tın toprağın incelenen özelliklerin çoğunda biyokömür uygulaması öne çıkmış, doz artışına bağlı olarak özellikler de artmış, 2 t/da dozu yeterli bulunmuştur. Toprak kalitesinin değerlendirilmesi amacıyla incelenen fiziksel ve kimyasal toprak göstergeleri ile buğday tane verimi arasındaki korelasyon ilişkileri dikkate alınarak potansiyel kalite göstergelerinin yer aldığı minimum veri seti oluşturulmuştur. Seçilen potansiyel toprak göstergelerine uygulanan temel bileşenler analizi ile organik madde, toplam azot, değişebilir potasyum, yarayışlı fosfor, elektriksel iletkenlik, solma noktası, makro-mikropor içerikleri nihai kalite göstergeleri olarak belirlenmiştir. Nihai kalite göstergelerinden hesaplanan toprak kalite indeksine göre, organik madde ve değişebilir potasyum en yüksek ağırlığa sahip, mikropor en düşük ağırlığa sahip toprak kalite göstergesi olarak belirlenmiştir. Tüm değişkenlerin etkisi dikkate alındığında, 2. yıl biyokömür uygulamasının 3 t/da dozu toprak kalitesine en yüksek etkiyi yapan uygulama olmuştur.
Buğday bitkisinin boy, başak uzunluğu ve hasat indeksi değerleri dışında incelenen diğer özellikleri denemenin 2. yılında daha yüksek bulunmuştur. Uygulama dozu arttıkça gelişim ve verimde artış meydana gelmiş, 2 t/da dozu yeterli bulunmuştur. Diğer yandan, bitkide toplam azot ve toplam fosfor içeriği 1. yıl, toplam potasyum içeriği ise 2. yıl daha yüksek bulundu. Biyokömür ve zuruf materyallerinin 3 t/da dozu etkili doz olarak belirlenmiştir. Genel olarak bitki gelişimi ve besin elementi içeriklerinde materyallerden net olarak öne çıkan bulunmamıştır. Bu nedenle, tarla koşullarında daha uzun süreli denemelerin yürütülmesi gerektiği düşünülmektedir.
In the study carried out in field conditions in 2019-2020, the effects on soil quality and plant growth with applying hazelnut husk, biochar and tea produced from them in sandy loam soil where wheat are grown were investigated. The experiment was carried out in randomized blocks factorial design, four different applications (hazelnut husk, husk tea, biochar, biochar tea), four doses (0-1-2-3 t/da) and 3 parallels for 2 years. In order to evaluate the soil quality, some physical and chemical properties of the soils, as well as the morphological, yield and basic nutrient contents of the wheat plant were determined in every year.
In most of the investigated properties of sandy loam soil, biochar application became prominent, the properties increased depending on the dose increase, 2 t/da dose was found to be sufficient. Considering the correlation relations between the physical and chemical soil properties and wheat grain yield examined in order to evaluate the soil quality, the minimum data set containing the potential quality indicators was created. Organic matter, total nitrogen, exchangeable potassium, available phosphorus, electrical conductivity, wilting point and macro-micropore contents were determined as final quality indicators by the principal component analysis applied to the selected potential soil indicators. According to the soil quality index calculated from the final quality indicators, organic matter and exchangeable potassium were determined as the highest weight and micropore was determined as the lowest weight soil quality indicator. Considering the effect of all variables, 3 t/da dose of biochar application in the 2nd year was in the highest quality class in soil quality classification.
Apart from the height, ear length and harvest index values of the wheat plant, the other properties examined were found to be higher in the second year of the experiment. As the application dose increased, there was an increase in growth and yield, and the dose of 2 t/da was found to be sufficient. On the other hand, the total nitrogen and total phosphorus content of the plant was higher in the first year, and the total potassium content in the second year was higher. 3 t/da dose of biochar and husk materials was determined as the effective dose. In general, plant growth and nutrient content were not found to be clearly prominent among the materials. Therefore, it is thought that longer-term trials should be conducted under field conditions.
