Kadmiyum toprakta düşük miktarda bile olsa buğdaya taşınabilme ve
kolaylıkla birikmesi sonucunda besin zincirine dahil olmaktadır. Bu çalışmada
bentonit uygulamasının ekmeklik ve makarnalık buğday çeşitlerinde kuru madde
verimi, kadmiyum (Cd) alımı ve mineral besin elementleri üzerine olan etkisi
araştırılmıştır.
Çalışma sera koşullarında saksı denemesi olarak Cd (0, 5 ve 10 mg kg-1
toprak)
dozlarıyla kirletilmiş topraklara aktivesiz ve aktiveli bentonit (%0, %3, %6 ve %12
toprak) uygulanarak ekmeklik (Bayraktar) ile makarnalık (Mirzabey) buğday çeşitleri
yetiştirilmiştir.
Denemeden elde edilen sonuçlar, Cd’nin (0, 5 ve 10 mg kg-1
) üç dozunda da
artan dozlarda bentonit uygulamaları sonucunda ekmeklik ve makarnalık buğdayların
kuru madde ağırlığının p<0.05 düzeyinde arttığı belirlenmiştir. Cd’nin 3 dozunda da
aktivesiz ve aktiveli bentonitin kuru madde verimindeki etkisi birbirinden farklı
olmuştur. Bentonit uygulamalarıyla, ekmeklik buğdayların makarnalık buğdaylara
göre daha fazla kuru madde ürettiği saptanmıştır. Artan dozlarda aktivesiz ve aktiveli
bentonit uygulamalarında, makarnalık buğdayların kontrol (Cd0+%0 bentonit)
uygulamalarında, kuru madde miktarı sırasıyla 230 mg bitki-1
ve 180 mg bitki-1
iken
%12 aktivesiz ve aktiveli bentonit uygulamasıyla kuru madde veriminde %94 ile %431
oranında artış oluşturduğu bulunmuştur.
Aktivesiz ve aktiveli bentonitin artan dozlarının uygulanması sonucunda
kontrole göre, ekmeklik ve makarnalık buğdayların Cd alımına olan etkisi
incelendiğinde; ekmeklik buğdayın Cd alımını aktivesiz bentonitin 3.5 kat ve aktiveli
bentonitin ise 5 kat azalttığı görülmüştür. Makarnalık buğdayda ise aktivesiz ve
aktiveli bentonitin artan dozlarının uygulamalarında yaklaşık 4.5 kat Cd’yi düşürdüğü
saptanmıştır. Cd kirliliği olan alanlarda bentonit uygulamalarının buğdayda bitki
gelişimini arttırmanın yanısıra Cd alımını azaltmadaki etkinliği nedeniyle
uygulanması önerilebilinir.
Cadmium is included in the food chain as a result of being transported to wheat
even in small amounts in the soil and accumulating easily. In this study, the effects of
bentonite application on dry matter yield, cadmium (Cd) uptake and mineral nutrients
in bread and durum wheat varieties were investigated.
In the greenhouse conditions, as a pot experiment, inactive and activated
bentonite (0%, 3%, 6% and 12% soil) was applied to soils contaminated with Cd (0, 5
and 10 mg kg-1
soil) and used for bread (Bayraktar) and durum (Mirzabey) wheat
varieties were grown.
The study found that the three Cd doses (0, 5, and 10 mg kg-1
) and the ratio of
bentonite applications to dry matter weight of bread and durum wheat statistically
increased (p < 0.05). In addition, the effect of non-activated and activated bentonite on
dry matter yield was different among the three Cd doses. Bread wheat was found to
produce more dry matter compared to durum wheat depending on bentonite
application. As the amount of non-activated and activated bentonite increased, the dry
matter content of durum wheat in the control group (Cd0+0 bentonite) was 230 mg
plant-1
and 180 mg plant-1
, respectively. The rate of increase in dry matter yield was
reported to be 94% and 431%, based on a 12% rate of application of non-activated and
activated bentonite.
As a result of the application of increasing doses of inactivated and activated
bentonite, when the effect of bread and durum wheat on Cd uptake compared to the
control; It was observed that the Cd uptake of bread wheat decreased by 3.5 times with
unactivated bentonite and by 5 times with activated bentonite. In durum wheat, on the
other hand, it was determined that increasing doses of non-activated and activated
bentonite decreased Cd by 4.5 times in their applications. In areas with Cd pollution,
bentonite applications can be recommended due to its effectiveness in increasing plant
growth in wheat as well as reducing Cd uptake
