Kazak Aydınlanmasında Abay Kunanbayev Düşüncelerinin Etkileri Üzerine Bir Deneme

Abstract

Kazak halkının aydınlık çağını hazırlayanlardan biri olarak, filozof Abay’ı görüyoruz. Abay aynı zamanda şair ve iyi bir araştırmacıdır. ‘’Doğu batı kaynaşması’’ kazak dünyasında ilk defa onun tarafından dile getirildi. Abay’ın son 20 yılının idealisttik ürünleri onun hayatında zirveyi oluşturur. Abay, döneminin özgün eserlerini inceledi. Kazak halkının istikbaliyle ilgili önemli argümanlar ortaya koydu. Manifesto niteliğindeki bu görüşler, onu kazak halkının bilgesi makamına ulaştırdı. Kunanbayev’in bilgi ve bilime olan hayranlığı bütün eserlerinde göze çarpıyor. Bilim çok değerlidir. Ona göre eğitimciler, bilimi, sevgiyi, bütün benlik ve gayretiyle talebelerine aktarmalıdır. Güzel ahlak, her insana gereklidir. İnsan aklını kullanıp, güzel ahlak sahibi olmalıdır. 1995 senesi UNESCO tarafından Abay yılı olarak kabul edildi. Abay İbrahim Kunanbayev, bilge bir hâkim olarak, edebiyat ve felsefe tarihi açısından, derinlemesine araştırılması gereken değerli bir şahsiyettir. Biz de bu araştırmamızda, Abay’ın dünya görüşünde etik, sevgi, eğitim, oluş ve bilim konularıyla sınırlı bir gezinti yaptık.

We regard Abay the philosopher as one of the preperators of the bright age of khazak nation. Abay is not only a soldier but aslo a poet and a good researcher. “ the unition of east and west” was first underlined in Khazak world by him. The idealistic outcomes of the Abay’s last twenty years has maintained the summit of his life. The Abay l examined the distinctive works of the age. He bore some arguementations about the future of his people. He was regarded as the wise man of Khazak people, after his thoughts that were come up by him that can be called manifests. The admiration of Kunanbayev to the information and science flashes in every piece of work of him. Science holds the most important value. To him, educators should transfer all the unique information about science, love with all their selfdetermination. Every human being requires morality. Humans should benefit from their mind and possess acquire moral values. The year 1995 has been announced and accepted as the “colonel year” by UNESCO. Abay brahim Kunanbayev, as a wise judge, is a unique character who is worth to be examined and evaluated deeply in terms of literature and philosophy literature. In this study, we just a had a trip on the basis of the topics morality, love, education, existance and science in terms of his point of view.