Türkçe ve Fransızcanın Sözdiziminde Tümce ve Öbek Görünümlerine Genel Bir Bakış

Abstract

Üretici-dönüşümsel dilbilgisinin ilk evresinde geliştirilen ağaç çizim yöntemine dayalı bu araştırmada, farklı dil grupları içinde yer alan iki dilin, Türkçe ve Fransızca’nın sözdiziminde tümce ve öbek görünümlerini ele aldım. İlk önce Chomsky ve temsilcisi olduğu kurama kısaca değinerek iki dilin öbek yapı kurallarından ve ağaç-şema yönteminden bahsettim. Daha sonra, İki dilin tümce yapısını oluşturan dizimleri ad öbeği, eylem öbeği, sıfat öbeği, zarf öbeği ve ilgeç öbeği olarak sıraladım. Bu çerçevede iki dildeki öbek genişlemelerini de gösterdim. Son olarak da “Çekimsel Kategoriler ve Öbek Yapı” başlığı altında Türkçe ve Fransızcada eylem çekimi görünümlerini inceledim. İki dilde de, derin yapı ve örtük bağlantılar aynıdır. Ancak Türkçe, dizimsel düzlemde, tümlecin yüklemden önce yerleşmesi, çekim eki alması ve ad tamlamalarını ilgi ve iyelik ekleriyle gerçekleştirmesi gibi özelliklerle Fransızcadan ayrılır.