Farklı Yüksekliklerden Toplanan Adaçayı (Salvia Tomentosa Mill) Bitkisinde Ontogenetik Varyabilitenin Belirlenmesi

Abstract

Antalya-Akseki bölgesi doğal florasında bulunan Salvia tomentosa Mill'de ontogenetik varyabilite ve rakımın etkisini belirlemek amacıyla yürütülen bu çalışmada, çiçeklenme öncesi ve tam çiçeklenme döneminde, 800-900 m, 900-1000 m, 1000-1100 m, 1100-1200 m, 1200-1300 m ve 1300-1400 m rakımlarından bitki örnekleri hasat edilmiştir. Araştırmada bitki boyu, taze herba verimi, drog herba verimi, uçucu yağ oranı ve uçucu yağ bileşenleri incelenmiştir. Rakımlar arasında taze herba verimi değerleri arasında istatistiksel olarak önemli farklılıklar belirlenmiştir. Drog herba verim ile hasat dönemleri arasında istatistiksel bir farklılık saptanmamıştır. Uçucu yağ oranı üzerine rakım, hasat dönemleri ve rakım x hasat dönemleri interaksiyonun etkisi istatistiksel olarak önemli bulunmamıştır. Salvia tomentosa Mill. ucucu yağında tespit edilen bileşenlerden %1 miktarını aşan 17 adet bileşen istatistiki olarak değerlendirilmeye alınmıştır. Çiçeklenme öncesi ve çiçeklenme döneminde Salvia tomentosa Mill. uçucu yağında en yüksek ortalama değere sahip ana bileşenler α-pinene, endo-borneol, 1,8 cineole, caryophyllene oxide, camphor, α humulene, bornyl acetate, β-pinene olarak tespit edilmiştir. Bu çalışma kapsamında, rakımlara bağlı olarak uçucu yağ oranı ve bileşenlerinin oranının değiştiği belirlenmiştir.

In this study, which was carried out to determine the ontogenetic variability and the effect of altitude in Salvia tomentosa Mill, located in the natural flora of Antalya-Akseki region, plant samples were harvested pre-bloom and in the full flowering period, from altitudes of 800-900 m, 900-1000 m, 1000-1100 m, 1100- 1200 m, 1200-1300 m and 1300-1400 m. In the research, plant height, fresh herb yield, drug herb yield, essential oil ratio and essential oil components were examined. Statistically significant differences were determined in fresh herb yield values between altitudes. No statistical difference was detected between drug herb yield and harvest periods. The effect of altitude, harvest periods and altitude x harvest periods interaction on the essential oil ratio was not found to be statistically significant. Among the components detected in Salvia tomentosa Mill. the essential oil, 17 components exceeding 1% were taken into statistically evaluated. The main components with the highest mean values in Salvia tomentosa Mill. essential oil before and during flowering were α-pinene, endo-borneol, 1,8 cineole, caryophyllene oxide, camphor, α-humulene, bornyl acetate, β-pinene. Within the scope of this study, it was determined that the ratio of essential oil and its components varies depending on altitude.