Koroner Arter Hastalarında Sağlık Algısı ve Sağlık Okuryazarlığı Arasındaki İlişki

Abstract

Amaç: Bu araştırmanın amacı koroner arter hastalarında sağlık algısı ve sağlık okuryazarlığı arasındaki ilişkiyi belirlemektir. Gereç ve Yöntem: Tanımlayıcı ve ilişki arayıcı türde yapılan bu araştırma 15.02.2022- 08.02.2023 tarihleri arasında yürütülmüştür. Araştırmanın örneklemine Ordu Üniversitesi Eğitim ve Araştırma Hastanesi’ne Koroner Arter Hastalığı (KAH) tanısıyla yatan 375 hasta alınmıştır. Araştırmanın verileri Kişisel Bilgi Formu, Sağlık Algısı Ölçeği (SAÖ) ve Türkiye Sağlık Okuryazarlığı Ölçeği (TSOY-32) ile toplanmıştır. Verilerin analizinde tanımlayıcı istatistikler, Mann Whitney U testi, Kruskal Wallis testi, Spearman korelasyon testi ve Bonferroni testi kullanılmıştır. Araştırmaya başlamadan önce Ordu İl Sağlık Müdürlüğü’den ve Ordu Üniversitesi Klinik Araştırmalar Etik Kurulu’ndan gerekli izinler alınmıştır. Katılımcılardan sözlü ve yazılı onamlar alınmıştır. Bulgular: Araştırmaya katılan hastaların %52.8’inin 73 yaş ve üzeri, %62.7’sinin erkek, %29.1’inin 0-12 aydır KAH hastası olduğu ve %72.8’inin KAH nedeniyle daha önce hastaneye yattığı belirlenmiştir. Hastaların SAÖ puan ortalaması 26.66±6.67 ve TSOY-32 ölçeği puan ortalaması 18.94±8.99 olarak bulunmuştur. Araştırmada SAÖ ile TSOY-32 arasında istatistiksel olarak anlamlı, pozitif yönlü ve orta düzey bir ilişki saptanmıştır (r=0.318, p<0.05). Araştırmada hastaların yaş ortalaması, yaş grupları, cinsiyeti, medeni durumu, eğitim düzeyi, aile tipi, mesleği, gelir düzeyi, yaşadığı yer, kiminle yaşadığı, KAH tanısı aldıkları süre, başka kronik hastalığa sahip olma, KAH’tan korunmada etkili buldukları önlem, sigara kullanma, düzenli egzersiz yapma, sağlığı algılama ve sürekli ilaç kullanma durumlarına göre SAÖ toplam puan ortalamaları arasında istatistiksel olarak anlamlı fark bulunmuştur (p<0.05). Araştırmada hastaların yaş ortalaması, yaş grupları, medeni durumu, eğitim düzeyi, aile tipi, mesleği, gelir düzeyi, yaşadığı yer, kiminle yaşadığı, KAH tanısı aldıkları süre, KAH tanısı nedeniyle hastanede yatma durumu ve sayısı, başka kronik hastalığa sahip olma durumu, KAH’tan korunmada etkili bulunan önlem, sigara ve alkol kullanma durumu, sağlığı algılama ve sürekli ilaç kullanma durumlarına göre TSOY-32 ölçeği toplam puan ortalamaları arasında istatistiksel olarak anlamlı fark bulunmuştur (p<0.05). Sonuç: Araştırmada koroner arter hastalarının sağlık algısı ve sağlık okuryazarlığı düzeylerinin düşük olduğu ve sağlık algısı ile sağlık okuryazarlığı arasında pozitif ilişkinin olduğu, sağlık okuryazarlıkları yükseldikçe sağlık algılarının iyileştiği belirlenmiştir. Araştırma sonuçları doğrultusunda konu ile ilgili hastaları destekleyecek eğitim programları geliştirilmesi önerilmektedir.

Aim: The aim of this study is to determine the relationship between health perception and health literacy in coronary artery disease patients. Material and Method: This descriptive and relationship-seeking research was conducted between 02.15.2022-02.08.2023. The sample of the study were included in 375 patients who were hospitalized in the Coronary Artery Disease (CAD) of Ordu University Training and Research Hospital. The data of the study were collected with Personal Information Form, Health Perception Scale (HPS) and Turkey Health Literacy Scale (TSOY-32). Descriptive statistics, Mann Whitney U test, Kruskal Wallis test, Spearman correlation test and Bonferroni test were used in the analysis of the data. Before starting the research, necessary permissions were obtained from Ordu Provincial Health Directorate and Ordu University Clinical Research Ethics Committee. Verbal and written consent was obtained from the participants. Results: It was determined that 52.8% of the patients with participating in the study were 73 years old and over, 62.7% were male, 29.1% had CAD for 0-12 months, and 72.8% had been hospitalized for CAD before. The mean HPS score of the patients was found to be 26.66±6.67, and the mean score of the TSOY-32 scale was found to be 18.94±8.99. In the study, a statistically significant, positive and moderate relationship was found between HPS and TSOY-32 ( r=0.318, p<0.05). In the study, a statistically significant difference was found between the mean HPS total score according to the mean age, age groups, gender, marital status, education level, family type, occupation, income level, place of residence, living with whom, time they were diagnosed with CAD, having another chronic disease, precaution they found effective in preventing CAD, smoking, regular exercise, health perception and the continuous drug use status of the patients (p<0.05). Also, in the study, a statistically significant difference was found between the total score averages of the TSOY-32 scale to the average age of the patients, age groups, marital status, education level, family type, occupation, income level, place of residence, with whom they lived, the time they were diagnosed with CAD, the status and number of hospitalizations due to CAD diagnosis, the status of having another chronic disease, the measures found to be effective in protection from the disease, smoking and alcohol use, perception of health, and continuous drug use (p<0.05). Conclusions: It was determined that the health perception levels and health literacy levels of the coronary artery patients were low. As a result of the research, it was observed that the coronary artery patients with low health perception level had a low health literacy level. In line with the results of the research, it is recommended to develop training programs to support the patients on the subject.